Trên cao nguyên Sìn Hồ, Lai Châu, ông Tẩn Kim Phu - nghệ nhân nghiên cứu văn hóa luôn miệt mài nghiên cứu, bảo tồn văn hóa dân tộc mình. Ông có một tình yêu đặc biệt với Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV).
Từ bạn nghe Đài đến vai trò kiểm thính
Ông Tẩn Kim Phu không những là bạn nghe Đài thân thiết, mà còn là kiểm thính, cố vấn cho chương trình phát thanh tiếng Dao của VOV và Đài PT-TH địa phương.
Nhập ngũ ở Sư đoàn Phòng không - Không quân, năm 1975, ông Tẩn Kim Phu giải ngũ trở về quê hương Sìn Hồ. Về công tác tại địa phương, ông Phu được giao trách nhiệm quản lý chiếc đài duy nhất để phát cho tập thể cán bộ nghe. Thời đó nghe đài rất khó khăn, phải thắp đèn dầu hỏa để lấy pin chạy đài. Ông Phu rất mê các chương trình thời sự, văn hóa, văn nghệ, đặc biệt là các chương trình nói về tiến bộ khoa học kỹ thuật áp dụng trong sản xuất, chăn nuôi. Ông nghiền nghe đài đến nỗi mỗi lần đi công tác, ông đều mang theo chiếc đài con bên mình. Đài là phương tiện để ông có thêm nhiều kiến thức phục vụ nghiên cứu văn hóa Dao, tuyên truyền cho bà con dân tộc bỏ các phong tục tập quán lạc hậu, học cách làm ăn mới.
Thấy được tình yêu, sự say mê nghe Đài của ông Phu qua các ý kiến, thư đóng góp tâm huyết của ông gửi về, lãnh đạo Đài PT-TH Lai Châu đã mời ông hợp tác làm cố vấn xây dựng chương trình phát thanh tiếng Dao của Đài tỉnh. Từ năm 2006, ông Phu lại được mời làm kiểm thính chương trình phát thanh tiếng Dao của VOV.
Nỗ lực bảo tồn văn hóa Dao trên sóng
Với trách nhiệm của mình, ông Phu hết sức dìu dắt chỉ bảo các biên dịch-phát thanh viên tiếng Dao trẻ mới vào nghề và thường xuyên có ý kiến đóng góp cho chương trình. Ông còn sáng tác nhiều bài hát, câu chuyện cổ tích để gửi cho chương trình tiếng Dao của VOV. Các câu chuyện, làn điệu dân ca Dao của ông đi lòng người, được thính giả yêu thích vì phản ánh được cuộc sống, tâm tư tình cảm của đồng bào Dao. Theo ông Phu, dân tộc Dao có đến 24 ngành, các ngành Dao cơ bản có văn hóa giống nhau, nhưng có những từ ngữ khác nhau. Vì thế, trong việc dịch thuật từ tiếng phổ thông sang tiếng Dao ngoài lấy ngôn ngữ Dao đỏ làm chuẩn như hiện nay, thì phải biết phối hợp, thậm chí dùng từ đại chúng mà nhiều nhóm ngành Dao có thể nghe được để dịch thuật.
Biên tập viên Thiều Thị Nghiệp, Tổ trưởng Tổ chương trình tiếng Dao, VOV cho biết: Từ những đóng góp của các nhà nghiên cứu, các nghệ nhân am hiểu về văn hóa Dao, trong đó có ông Phu, các biên tập-biên dịch-phát thanh viên tiếng Dao đã có thêm kiến thức áp dụng vào chuyên môn của mình.
Cần mẫn nghe Đài, miệt mài với sự nghiệp nghiên cứu văn hóa Dao, điều ông Tẩn Kim Phu luôn trăn trở là người am hiểu và biết viết chữ nôm Dao giờ không còn nhiều. Ông mong Đài có thêm các chương trình giới thiệu, truyền dạy về tiếng, chữ nôm Dao. Tại vùng cao Sìn Hồ, VOV đã đầu tư trạm phát sóng Làng Mô. Tuy nhiên, do địa bàn có nhiều vùng lõm nên việc tiếp sóng Đài còn khó khăn. Ông Phu bày tỏ: “Tôi muốn cho bà con ai nấy đều nghe được đài. Vì thế mong rằng lãnh đạo Đài VOV và lãnh đạo địa phương có những giải pháp để chúng tôi tiếp sóng Đài được tốt”.
Cánh sóng của VOV không ngừng vươn xa. Đồng hành cùng sự phát triển lớn mạnh ấy, không thể thiếu những người luôn nặng lòng với Đài như nghệ nhân nghiên cứu văn hóa Dao Tẩn Kim Phu.
