Tính độc đáo trong cách sử dụng ngôn ngữ của Đen Vâu

Đen Vâu đang cho thấy mình là một nhạc sĩ, rapper độc đáo không những bởi chất giọng đặc biệt, mà còn bởi mỗi lời anh viết ra. "Lối nhỏ", "Hai triệu năm", "Đưa nhau đi trốn", "Bài này chill phết"... là một trong những bài hát không còn xa lạ với người nghe.

Đen Vâu. Ảnh do Đen Vâu cung cấp.

Đen Vâu hay Đen, sinh năm 1989 tại Quảng Ninh, tên thật Nguyễn Đức Cường. Đen là người từng trải, khổ cực, gia cảnh không mấy khá giả. Đen từng làm công nhân vệ sinh bãi biển ở thành phố Hạ Long trong 7 năm. Có lẽ, đó là quãng thời gian thay đổi nhiều đối với cuộc đời Đen.

Nhìn dáng dấp, thấy Đen vừa phong trần vừa lãng mạn vừa hài hước lại vừa sâu kín. Anh sinh ở Quảng Ninh nhưng lại hát giọng miền Nam, qua đó thấy rằng, văn hóa nhiều vùng miền đã hòa lẫn trong Đen. Đến bây giờ, với người nghe nhạc, thì Đen không còn xa lạ, anh trở nên gần gũi nhưng không lẫn vào với bất cứ ai, cũng bởi chất giọng đặc biệt, và nhất là lời mỗi bài hát.

Ảnh do Đen Vâu cung cấp.

Ta ít khi thấy Đen dùng từ anh yêu em, chúng ta xa nhau, hay tình mình dang dở... như cái cách mà nhiều nhạc sĩ khác dùng, mà anh thay những từ đó bằng những từ khác với một cách nói khác nhưng vẫn rất quan tâm đến nhân vật em: “Em dạo này ổn không”, “Sếp của em thế nào”, “Em quên ăn quên uống, quên cả việc chải lại tóc tai”, “Em vào đời bằng đại lộ còn anh vào đời bằng lối nhỏ/ Anh nhớ mình đã từng thổ lộ, anh nhớ rằng em đã chối bỏ”... Đó là cái cách Đen khác hẳn lối mòn, “lối nhỏ” khi nói về tình yêu.

Nghe Đen hát, người ta cảm nhận được từng câu từng chữ, rành mạch, khác hẳn lối hát của nhiều người hiện nay, chỉ còn nghe được giai điệu (như Sơn Tùng MTP). Đen hát bằng trái tim chân thật chứ không cố giả tạo. Nghe anh hát, như nghe mỗi lời anh nói với chính mình trong gương, răn đe mình, khuyến khích mình, để rồi chúng ta xót xa hay mỉm cười, và nhận ra chính ta trong đó.

Có người nói, lời hát của Đen “bụi bặm”, có khi “chợ búa” như khi anh dùng từ “đếch”. Có người nói, Đen viết cho người thất tình, cho người đi phượt, cho người sống nhàm chán không lối thoát. Nhưng thực ra, lời hát của Đen dù trần trụi nhưng chứa đựng triết lý sống tích cực, nhân văn cho đại đa số, chẳng qua, đôi khi nó được bọc bởi lớp vỏ hài hước, và hơi “nghịch ngợm”.

Dù viết về tình yêu, viết về tình bạn, viết về chính anh, thì người nghe vẫn thấy chất đời trong mỗi bài hát. “Người đã đến, vui đấy, nhưng rồi cũng đi” (Lối nhỏ), người nghe hiểu là một nửa yêu thương có ở lúc này, nhưng một ngày nào đó sẽ ra đi. Nhưng nghĩ sâu xa ra, thì đó như là một quy luật tất yếu của cuộc đời, chúng ta sinh ra rồi chết đi, nhưng ít ra, với Đen, sự có mặt đó đã làm chúng ta “vui đấy”, dù “nhưng rồi cũng đi”.

Ảnh do Đen Vâu cung cấp.

Sự ví von của Đen cũng thật lạ, anh không nói tình yêu sét đánh, hay tình yêu vĩ đại, tình yêu khủng bố, tình yêu huyền ảo như thế nào, mà Đen ví: “Tình yêu thật ra đơn giản như là một cái bánh bao chay/Thắp lên lửa nhỏ, hơn là cứ đi tìm hái ánh sao bay”. Có thể khi còn khó khăn, cái bánh bao chay đã làm Đen ấm bụng, nên đối với anh, tình yêu chẳng khác nào cái bánh bao chay. Tuy sự ví von của Đen có giản đơn, nhưng nó dễ hiểu, và đồng thời đó là sự mới lạ.

Giải thưởng và Đề cử. Ảnh: wikipedia.

Đen không những cho thấy mình có khả năng linh hoạt với ngôn ngữ, mà còn cho thấy anh có sự hiểu biết rộng, qua đó thấy Đen là người tìm tòi, chịu khó. Như trong bài “Hai triệu năm”, Đen đưa cả Galile, Đacuyn, kỷ Jura, thể đơn bào, thềm lục địa... Những kiến thức này được anh vận dụng logic, hợp lý, gây hiệu ứng lạ. Hay hình ảnh “Khá Bảnh cũng khá đuối” cho thấy sự chơi chữ thông minh và dí dỏm của Đen.

“Gặp H'Hen Niê hoa hậu, gặp cả Sơn Tùng M-TP” là câu hát nghe vừa vui thích, dễ nhớ, nhưng lại cho thấy Đen là người có tính liên tài. Thật khó trong các bài hát của nhạc sĩ, ca sĩ khác mà chúng ta tìm được câu hát mang tính liên tài như câu trên. Qua đó, thấy Đen không những có cá tính độc đáo mà còn là người có tâm hồn rộng mở, yêu thương.

Trong bài viết nhỏ này, tôi chưa thể nói hết về Đen, nhưng tôi tin rằng, sau này, nền âm nhạc Việt Nam chắc chắn sẽ nhắc nhớ và ghi tên Đen. Và, với những gì viết ra và thể hiện, Đen là nghệ sĩ có trách nhiệm với đời.

"Lối nhỏ" - Bài hát mới nhất của Đen Vâu. Nguồn: YouTube.

Lời bài hát tiêu biểu của Đen

Bài Này Chill Phết

I just wanna chill with you tonight
And all the sorrow left behind uh-oh
Sometimes I feel lost in the crowd
Life is full of ups and downs-
But it's alright, I feel peaceful inside

Ay
Yaa
Em dạo này ổn không? còn đi làm ở công ty cũ
Còn đi sớm về hôm nhưng mà đồng lương vẫn không khi đủ
Đồng nghiệp của em thế nào? trong thang máy có chào với nhau
Có nói qua nói lại, và những cuộc họp có đào bới nhau
Sếp của em thế nào, dễ tính hay thường gắt gỏng
Anh ta có thương nhân viên hay thường buông lời sắc mỏng (ah)
Em còn thiếu ngủ, trong những lần phải chạy deadline
Em quên ăn quên uống, quên cả việc chải lại tóc tai (ay)
Những đôi giày cao gót chắc còn làm đau em
Và tiền bao nhiêu cho đủ, ai biết ngày sau em?
Mắt em còn mỏi không tám tiếng nhìn màn hình
Những tối đi về đơn độc, em thấy lòng mình lặng thinh
Và đừng để đời chỉ là những chuỗi ngày được chấm công
Miệng cười như nắng hạ, nhưng trong lòng thì chớm đông (yo)
Nếu mà mệt quá, giữa thành phố sống chồng lên nhau
Cùng lắm thì mình về quê, mình nuôi cá và trồng thêm rau

Trời thả vạt nắng khiến đám tóc em hoe vàng
Chiều nay đi giữa thành phố em bỗng thấy sao mơ màng
Tìm cho mình một không gian, bật bài nhạc làm em chill
Tâm hồn em, phiêu dạt theo áng mây bên trời

Anh dạo này cũng bận nhiều, và cũng có thêm nhiều đêm diễn
Âm nhạc mở lối cuộc đời anh, như là ngọn hải đăng ở trên biển
Anh được gặp những người nổi tiếng, trước giờ chỉ thấy trên tivi
Gặp H'Hen Niê hoa hậu, gặp cả Sơn Tùng M-TP-ya
Đi hát vui lắm em, vì đồng âm của anh họ rất tuyệt
Bọn anh hát cùng nhau, khiến cho thanh xuân này như bất diệt
Anh thấy mình không cô đơn, không áp lực nào buộc chân anh
Nhiều khi anh lên sân khấu mà dưới khán giả họ thuộc hơn anh
Anh cũng có những hợp đồng, những điều khoản mà anh phải dần quen
Anh cũng cần tiền, những dự án họ nói họ cần Đen
Và những con số, nặng tới mức đủ sức làm choáng mình
Nhưng em yên tâm anh bán chất xám chứ chưa từng bán mình
Nhưng cũng có lúc mọi thứ không như là những gì ta muốn
Thế giới này vận hành theo cái cách luôn ghì ta xuống, ah
Nhưng mà mộng mơ anh nhiều như niêu cơm của Thạch Sanh
Ai muốn lấy cứ lấy-ya, không thể nào mà sạch banh

Mình sướng hơn những người giàu nhỉ
Vầng trán mình chưa hề nhàu nhĩ
Dù chênh vênh như là cầu khỉ
Đời sóng gió mình là tàu thuỷ
Vì một ngày còn sống
Là một ngày đắm say
Ngày đẹp trời nhất
Là ngày mình còn nắm tay
Mình sẽ không ngã
Vì mình ngã họ hả hê
Biển người cũng là biển
Cho tụi mình tắm thoả thuê
Và chúng ta sẽ không
Là một ai trông giống họ
Sẽ không rỗng tuếch
Như một cái chai trong đống lọ
Sáng chúng ta làm, vì tờ bạc nhiều màu trong ví
Đêm về ta chill, riêng mình một bầu không khí
Vì tim ta còn trẻ, dù thân xác ta sẽ già
Nhưng mà ta không ủ rũ, như là mấy con sẻ già
Chúng ta có những chiều vàng, dắt tay nhau lên đồi xa
Nắng khoác lên mình lớp áo, nheo mắt lại nhìn trời hoa
Và những đêm đen huyền dịu, cho tiếng lòng thêm dõng dạc
Ta thấy nhau bằng tâm hồn và không cần nhìn bằng võng mạc
Ta sẽ cố để có được những thứ mà ta chờ mong
Dưới ngọn đồi, căn nhà nhỏ
Nhìn ra bờ sông
Vì anh chưa từng mơ ngày nào đó mình trở thành siêu sao
Từ ngày thơ bé anh đã muốn trở thành chưởng môn phái Tiêu Dao

Em ơi vui cười lên vì đời này ai không âu lo
Thôi băn khoăn ngày mai mệt nhoài hệt như con sâu đo
Em đi ra ngoài kia tìm về vài chai Strongbow-oh
Đêm nay em cần chill, việc này để cho Đen Vâu lo!

Bài hát này đã có quảng cáo
Không có tiền thì làm nhạc làm sao?

Lối Nhỏ

Ay
Ya
Ya, Đen Vâu

Em vào đời bằng đại lộ còn anh vào đời bằng lối nhỏ
Anh nhớ mình đã từng thổ lộ, anh nhớ rằng em đã chối bỏ
Anh nhớ chuyến xe buổi tối đó, trên xe chỉ có một người ngồi
Anh thấy thật buồn nhưng nhẹ nhõm, anh nhớ mình đã mỉm cười rồi
Anh nghĩ anh cần cảm ơn em, vì những gì mà anh đã nếm trải
Kỉ niệm sẽ là thứ duy nhất, đi theo anh cả cuộc đời dài
Nếu không có gì để nhớ về, anh sợ lòng mình khô nứt nẻ
Hình dung em như là Nữ Oa, có thể vá tâm hồn này sứt mẻ
Anh thường một mình, tìm đến nơi có nhiều cây cối (Yeah)
Nghĩ về những ngày tàn, đã trôi qua theo chiều tay với
Cũng chẳng nghĩ nhiều, anh không mong những điều may tới
Vài nỗi buồn đã cũ, sao bỗng nhiên giữa chiều nay mới (Ah)
Anh vẫn thường nghe, thời Trống vắng hay là Kiếp ve sầu
Những giấc mộng non, như tán lá cây xanh biếc che đầu
Tình yêu thật ra đơn giản như là một cái bánh bao chay
Thắp lên lửa nhỏ, hơn là cứ đi tìm hái ánh sao bay

Đường xa quá, lắm lúc thấy mình lẻ loi
Người đã đến, vui đấy, nhưng rồi cũng đi
Chạm lên trái tim thấy cơn mơ còn cháy nồng
Nhiều đêm trắng xoá bay, lòng như có gió đầu mùa (Ay)

Ya
Em vào đời từ cao tầng còn anh vào đời từ mái lá
Thế nên những điều anh mong cầu, không bao giờ là thái quá
Những thứ anh làm thường đơn giản, nên không hay được đánh giá cao
Vài người thường ăn hải sản, rồi lại chê bai mùi cá ao
Giống như con người anh, dễ nắm bắt và dễ chịu
Bài hát này không sâu xa, rất dễ nghe và dễ hiểu
Anh không có nhiều lưu ý, anh cảm thấy mình dễ chiều
Đây không phải là nhạc buồn, đây thứ nhạc để chill

Em vào đời bằng náo nhiệt
Anh vào đời bằng âm thầm
Em đi tìm nốt thăng hoa
Lòng anh lại là âm trầm
Em đi tìm lời phố thị
Anh đi tìm tiếng ghi-ta
Em đưa anh vào trong náo nhiệt
Anh lắc đầu và đi ra
Em vào đời bằng vang đỏ
Anh vào đời bằng nước trà
Bằng cơn mưa thơm mùi đất và bằng hoa dại mọc trước nhà
Em vào đời bằng kế hoạch
Anh vào đời bằng mộng mơ
Lý trí em là công cụ còn trái tim anh là động cơ
Em vào đời nhiều đồng nghiệp
Anh vào nhiều thân tình
Anh chỉ muốn chân mình đạp đất
Không muốn đạp ai dưới chân mình
Em vào đời bằng mây trắng
Em vào đời bằng nắng xanh
Em vào đời bằng đại lộ và con đường đó giờ vắng anh

Đường xa quá, lắm lúc thấy mình lẻ loi
Người đã đến, vui đấy, nhưng rồi cũng đi
Chạm lên trái tim thấy cơn mơ còn cháy nồng
Nhiều đêm trắng xoá bay, lòng như có gió đầu mùa

Đố em biết anh đang nghĩ gì
Ngoài cửa sổ là cơn mưa đang đổ chéo
Và anh biết khói thuốc chẳng có gì là bổ béo
Khi mà người đàn ông của em trở nên lầm lì
Cũng là lúc anh ta đang cố nghe con tim mình thầm thì
Đôi khi anh chạnh lòng vì những gã theo đuổi em
Có người muốn hái, vài người khác muốn ngửi em
Anh muốn dắt em đi, họ đưa em bay ngút ngàn
Anh viết nhạc bằng bút bi, họ viết bằng cây bút vàng
Nhiều người thích anh bởi vì anh chất phác
Có lẽ vì thế mùa yêu này anh thất bát
Em muốn hái quả mọc lên từ áng mây
Anh thì chỉ có cây đâm lên từ đất cát
Hôm nay anh thấy mệt như một tuần mà chưa được ngủ nghê
Radio phát bài nhạc thật là cũ ghê
Có những nỗi buồn anh viết không cần chủ đề
Và có niềm đau ngọt như là xăm mà không cần ủ tê

Chorus:
Anh đâu có muốn hai ta phải nghĩ nhiều
Trong cơn gió cuốn đêm nay buông thật mỹ miều
Lòng em như chiếc lá sau mưa giông đã nát tươm
Dù anh không cố ý buông ra lời sát thương

Đố em biết anh đang nghĩ gì

Đôi khi anh trồng cây mà không cần có quả
Nợ tình cảm là thứ nợ khó trả
Tình yêu anh nhiều tới mức chất thành đống trong xó nhà
Và chẳng ai muốn phải buồn trong ngày trời lộng gió cả
Em đưa cho anh nhiều chìa, nhưng không đưa anh ổ khóa
Yêu em cả một dòng sông, em lại đựng bằng rổ rá
Anh nói không thích đồ ngọt, không có nghĩa là anh thích khổ qua
Em thích mặc thật đẹp, sao mảnh tình của mình đầy chỗ vá?
Lời em nói như vành khuyên, sao thả vào lòng anh gõ kiến
Nó đang cố tìm thức ăn, anh nghe niềm đau rõ tiếng
Anh cần nhiều thuốc giảm đau, liều thuốc như thời Lý Hải
Nhưng em lại không kê đơn, đêm nay anh chỉ thở dài
Không cố ý buông lời sát thương
Cơn đau này ngát hương
Những suy nghĩ khác thường
Đành để em lại cho người khác thương