4 thông điệp trong bài phát biểu đặc biệt của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật tại Việt Nam

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kishi Nobuo hôm 12/9 có bài phát biểu nhân chuyến thăm đến Việt Nam. Với những trải nghiệm cá nhân của ông trong thời gian thăm và làm việc tại Việt Nam năm 2000, ông đã có những chia sẻ thân tình, đặc biệt nhấn mạnh mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước. 

“Hợp tác quốc phòng Nhật Bản – Việt Nam đang vô cùng mạnh mẽ và có tiềm năng phát triển lớn. Hôm nay, tôi đến đây và muốn nói về việc chúng ta có thể phát triển hơn nữa mối quan hệ đối tác này như thế nào, vì hòa bình và ổn định của khu vực cũng như cộng đồng quốc tế. Vì lý do đó, tôi sẽ nói thẳng thắn những quan điểm của mình, bao gồm cả những điểm mà chúng ta, Việt Nam và Nhật Bản, có thể chưa cùng ý kiến”, ông Kishi nói, theo văn bản trên trang của Bộ Quốc phòng Nhật Bản. 

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kishi Nobuo tới đặt vòng hoa tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

1. “Việt Nam với tôi rất đặc biệt”

Trong bài phát biểu, ông Kishi chia sẻ những kỷ niệm đặc biệt với Việt Nam và tiết lộ lý do chọn Việt Nam để đến thăm đầu tiên trên cương vị Bộ trưởng Quốc phòng.

“Nhân cơ hội này tôi cũng muốn nói về những kỷ niệm đặc biệt ở Việt Nam. Trải nghiệm cá nhân của tôi với Việt Nam bắt đầu gần 20 năm trước. Trước khi vào Quốc hội, tôi đã đi khắp thế giới khi còn làm cho một công ty thương mại. Tôi làm ở Việt Nam một năm rưỡi, từ mùa hè năm 2000. Tôi đi khắp Hà Nội, TP. HCM, Cần Thơ ở đồng bằng sông Cửu Long, cực Nam Cà Mau, Phan Thiết ven biển, cao nguyên Đà Lạt, và vùng núi gần biên giới với Trung Quốc.

Khi chính sách 'Đổi mới' bắt đầu, tôi cảm thấy người dân và các thành phố như bùng nổ và đất nước thực sự đang phát triển. Ngày nay tôi tiếp tục chứng kiến sự phát triển của Việt Nam, một quốc gia đi đầu đầy mạnh mẽ của khu vực".

Ông Kishi kể: "Tôi còn nhớ một kỷ niệm về một đồng nghiệp Việt Nam hào phóng và tử tế. Khi đó tôi có vấn đề với công việc, và phàn nàn rằng 'lúc đó anh bảo làm được cơ mà', anh ấy cười và nói với tôi, 'ông Kishi, nếu lúc đó tôi nói không làm được thì sẽ khiến ông buồn. Tôi không muốn thấy ông buồn'. Lời nói đó làm tôi không thể không bỏ qua cho anh ấy.

Người đồng nghiệp đó không chỉ thân thiện, hài hước mà còn rất chăm chỉ. Chúng tôi hiểu ý nhau và đã xây dựng được sự tin tưởng trong mối quan hệ, kể cả khi tranh cãi vì những bất đồng.

Việt Nam rất đặc biệt với tôi, là nơi tôi làm việc chăm chỉ với nhiều người. Đó là lý do tôi chọn Việt Nam làm điểm đến đầu tiên của mình ở nước ngoài, với tư cách là Bộ trưởng Quốc phòng”.

2. Gian nan mới biết bạn hiền

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản khẳng định tình hữu nghị tốt đẹp giữa Việt Nam và Nhật Bản, đồng thời nói về triển vọng phát triển hợp tác quốc phòng. Ông cho biết, “gian nan mới biết bạn hiền”, việc bạn bè giúp đỡ nhau trong khó khăn là một đạo lý người Nhật trân trọng từ lâu đời và người Việt Nam cũng vậy.

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật nhắc lại việc Việt Nam và Nhật Bản đã hỗ trợ lẫn nhau: “Khi đại dịch đến với thách thức chưa từng có, là một người bạn lâu năm và thân thiết với Việt Nam, để cùng nhau đối mặt với khó khăn này, Nhật Bản đã hỗ trợ khoảng 3 triệu liều vaccine COVID-19 cho Việt Nam.

Chúng ta nhớ lại 10 năm trước, tháng 3/2011, sau Đại địa chấn Đông Nhật Bản – một thảm họa thiên nhiên chưa từng có – Nhật Bản đã nhận được một số lượng khổng lồ quyên góp và những lời chia buồn chân thành từ nhiều người Việt Nam. Chúng tôi đã nhận được sự ủng hộ ấm áp bằng nhiều hình thức như những bức thư, những bài viết và hình vẽ. Nhật Bản sẽ không bao giờ quên điều này.  

'Gian nan mới biết bạn hiền', trong tiếng Việt điều đó cũng thật ấn tượng và đầy sự khích lệ. Tôi muốn cảm ơn các bạn lần nữa. Đây là cơ hội cho Nhật Bản và Việt Nam một lần nữa thấy rằng chúng ta cùng chung đại lý giúp đỡ bạn bè trong khó khăn và thấy rằng “sợi dây” kết nối chúng ta mạnh mẽ như thế nào. Mối quan hệ song phương giữa Nhật Bản và Việt Nam đang tiếp tục phát triển. Từ khi chúng ta nâng cấp mối quan hệ lên “đối tác chiến lược toàn diện” năm 2014, hai nước tiếp tục phát triển hợp tác mạnh mẽ trong tất cả các lĩnh vực".

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kishi Nobuo. 

Ông Kishi đánh giá cao triển vọng hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam và Nhật Bản: "Dựa trên những thành tựu mà chúng ta đạt được trong nhiều hoạt động hợp tác và trao đổi đa dạng cho đến nay, khi trao đổi với Bộ trưởng Quốc phòng Giang hồi tháng 6, tôi đã đề xuất nâng tầm hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam - Nhật Bản lên một 'giai đoạn mới'.

Và tôi muốn chuyến đi này là một cột mốc đánh dấu sự khởi đầu của việc hợp tác quốc phòng Việt Nam – Nhật Bản đang đi lên 'giai đoạn mới' này".

3. Đề cao “pháp quyền” trên biển

Việt Nam và Nhật Bản chia sẻ nhiều giá trị chung, những giá trị thiết yếu để điều chỉnh các mối quan hệ quốc tế. Một trong số đó là “pháp quyền” trên biển, theo Bộ trưởng Quốc phòng Nhật. 

Ông nói: "Điều đã kết nối Nhật Bản và Việt Nam từ thời xa xưa chính là vùng biển rộng lớn và phong phú. Từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 17, các thương nhân Nhật Bản tự do đi lại từ biển Hoa Đông đến Biển Đông trên tàu “Goshuinsen”, tàu buôn của Nhật Bản, tìm kiếm sự giao thương rộng rãi với các nước Đông Nam Á. Tàu “Raienbashi” hay còn gọi là “Nihonbashi” vẫn còn lưu lại ở thành phố cổ Hội An, quê hương của Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc, gợi nhớ về mối quan hệ giao thương sôi nổi giữa Nhật Bản và Việt Nam thời bấy giờ. Biển tự do và rộng mở đã là nền tảng cho sự thịnh vượng của chúng ta từ thời cổ đại".

Nhật Bản luôn đề cao “pháp quyền” ngay cả trên biển, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật khẳng định.

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kishi Nobuo và Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phan Văn Giang cùng duyệt đội danh dự, chiều 11/9. Ảnh: Hiếu Duy

"Việt Nam, có vị trí địa chính trị nằm ở giáp ranh giữa Đông Nam Á và Đông Á, có vai trò quan trọng trong khu vực. Chúng tôi, Nhật Bản, đánh giá cao vai trò lãnh đạo của Việt Nam trong khu vực trong ADMM+, đồng thời nhấn mạnh giá trị chung của 'pháp quyền'. Ai trong chúng ta, những người cùng chia sẻ các giá trị, đều có sứ mệnh chung là bảo vệ hòa bình và ổn định của khu vực".

Ông Kishi cũng đề cập đến những thách thức trong lĩnh vực an ninh, bên cạnh những khó khăn khi đối phó với COVID-19. Theo ông, "đặc biệt là trên vùng biển và vùng trời của biển Hoa Đông và Biển Đông, có những trường hợp đang hành động đơn phương không phù hợp với trật tự quốc tế hiện có".

“Quyền tự do hàng hải và và hàng không là không được vi phạm. Để đạt được điều đó, cần phải nhiều lần đề cao tầm quan trọng của 'pháp quyền' và nguyên tắc cơ bản của việc giải quyết các xung đột bằng biện pháp hòa bình, và trên hết là đưa nó vào thực tiễn”.

4. Ủng hộ tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Kishi tái khẳng định sự ủng hộ của Nhật với Tầm nhìn của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

"Để thúc đẩy mạnh mẽ Tầm nhìn của Nhật Bản về 'Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở' (FOIP), hợp tác với các nước châu Âu - có chung mong muốn duy trì 'pháp quyền' - là không thể thiếu. Kể từ khi nhậm chức Bộ trưởng Quốc phòng, tôi đã tích cực làm việc để cam kết của châu Âu đối với khu vực này ngày càng mạnh mẽ và lâu dài.

Năm 2019, Việt Nam cùng với tất cả các nước ASEAN khác đã công bố 'Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP)' là con đường của riêng mình. Trong đó, pháp quyền, sự cởi mở, tự do, minh bạch và bao trùm được đề cao. Nhật Bản hoàn toàn ủng hộ AOIP, cùng chia sẻ các nguyên tắc cơ bản với FOIP. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục khuyến khích các nỗ lực hợp tác, hữu hình để hiện thực hóa AOIP, đồng thời ủng hộ vai trò trung tâm và thống nhất của ASEAN".

Ngoài ra, liên quan đến “đảm bảo hòa bình, ổn định ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”, Bộ trưởng Nhật Bản cũng đề cập đến những vấn đề quan tâm khác như Triều Tiên, Myanmar, an ninh mạng và dịch bệnh.