Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Quỳnh Lưu, Nghệ An giàu truyền thống văn hóa, tâm hồn nhạc sĩ Nguyễn An Thuyên sớm được tắm mình trong những làn điệu dân ca ngọt ngào, sâu lắng của quê hương. Chính cái nôi văn hóa dân gian này đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận, là chất liệu chủ đạo định hình nên phong cách âm nhạc rất riêng của ông sau này – một phong cách được đánh giá là tài tình và hiệu quả trong việc khai thác, vận dụng và phát triển vốn âm nhạc dân tộc.
Con đường đến với âm nhạc chuyên nghiệp của ông được đánh dấu từ khi tốt nghiệp Trường Văn hóa nghệ thuật Nghệ An năm 1967. Dù trải qua nhiều vị trí công tác khác nhau, từ Ty Văn hóa Nghệ An, nhập ngũ năm 1975, công tác tại Đoàn Văn công Quân khu 4, đến việc theo học tại Nhạc viện Hà Nội (1981-1988), rồi về Phòng Văn nghệ Quân đội và sau đó là đảm nhiệm cương vị Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa - Nghệ thuật Quân đội từ năm 1993, sợi chỉ đỏ xuyên suốt sự nghiệp của ông vẫn là niềm đam mê sáng tạo âm nhạc.
Ngay từ tác phẩm đầu tay được biết đến "Em chọn lối này" (khoảng năm 1971), An Thuyên đã cho thấy một tư duy âm nhạc giàu cảm xúc và gần gũi. Liên tiếp sau đó, ông sáng tác đều đặn, và hầu hết các ca khúc đều mang âm hưởng dân ca rõ nét, giai điệu mượt mà, ca từ dung dị mà sâu sắc. Các tác phẩm tiêu biểu như "Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác" (1974), "Hành quân lên Tây Bắc", "Thơ tình của núi", "Chín bậc tình yêu", "Huế thương" (1992), "Neo đậu bến quê" (1993), "Mẹ Việt Nam anh hùng" (1995), "Ca dao em và tôi", "Chiều sông Thương", "Tiếng 1 đàn Balalaika trên sông Đà", "Hà Tĩnh mình thương" (1996)... đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của đông đảo công chúng. Âm nhạc của ông chạm đến trái tim người nghe bởi sự chân thành, tình yêu tha thiết với quê hương, đất nước, với Bác Hồ kính yêu, với người mẹ, người lính bình dị mà cao cả.
Sức sáng tạo của nhạc sĩ An Thuyên không chỉ dừng lại ở thể loại ca khúc. Ông còn là tác giả phần âm nhạc cho nhiều vở kịch hát (như "Trương Chi", "Đôi đũa kim giao"), tác phẩm khí nhạc (đáng chú ý là "Concerto cho sáo và dàn nhạc giao hưởng"), nhạc phim và âm nhạc cho khoảng 60 vở diễn sân khấu khác nhau. Sự đa dạng trong sáng tác càng khẳng định vị trí vững chắc của ông trong nền âm nhạc Việt Nam hiện đại.
Tài năng âm nhạc của ông đã được ghi nhận xứng đáng qua nhiều giải thưởng danh giá: Giải Nhất cuộc thi ca khúc toàn quốc 1985 cho "Tiếng đàn balalaica trên sông Đà", các giải thưởng của Bộ Quốc phòng, Bộ Văn hóa - Thông tin, Hội Nhạc sĩ Việt Nam cho nhiều tác phẩm xuất sắc khác, và đặc biệt là Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.
Ngày 3 tháng 7 năm 2015, nhạc sĩ An Thuyên từ trần tại Hà Nội, nhưng di sản âm nhạc ông để lại vẫn còn nguyên giá trị. Những giai điệu được ông chắt chiu, dệt nên từ hồn cốt dân tộc sẽ tiếp tục vang lên, neo đậu trong tâm hồn người yêu nhạc, như một dòng sông quê hương không ngừng chảy mãi.
