Đảng CHP và nhiều tổ chức chính trị, xã hội khác đã công khai ủng hộ các cuộc biểu tình. Hàng trăm nghìn người đã xuống đường tại các thành phố lớn, đặc biệt là Istanbul, Ankara và İzmir, với điểm tập trung đông nhất là trước trụ sở chính quyền thành phố Istanbul. Sinh viên đại học đóng vai trò nòng cốt trong phong trào này.
Bối cảnh
Ông Ekrem İmamoğlu, một chính trị gia 54 tuổi thuộc Đảng Cộng hòa Nhân dân (CHP), đã giữ chức Thị trưởng Istanbul từ năm 2019. Chiến thắng của ông trước các đồng minh của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan trong cả hai cuộc bầu cử thành phố năm 2019 và 2024 đã giúp CHP nắm quyền kiểm soát hầu hết các thành phố lớn của Thổ Nhĩ Kỳ. Điều này được xem là một thách thức lớn đối với sự thống trị chính trị của ông Erdoğan.
Trong những tháng trước khi bị bắt giữ, ông İmamoğlu đã tăng cường chỉ trích chính quyền Erdoğan, dẫn đến hàng loạt hành động pháp lý chống lại ông. Vào ngày 19 tháng 3 năm 2025, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt giữ ông İmamoğlu với các cáo buộc bao gồm tham nhũng và hỗ trợ Đảng Công nhân người Kurd (PKK), một tổ chức bị Thổ Nhĩ Kỳ và các đồng minh phương Tây liệt vào danh sách khủng bố. Khoảng 100 cá nhân khác, bao gồm các nhà báo và doanh nhân, cũng phải đối mặt với cáo buộc liên quan đến các hoạt động phạm tội trong các hợp đồng của thành phố. Các cáo buộc bao gồm cầm đầu tổ chức tội phạm, nhận hối lộ và thao túng quy trình đấu thầu. Đại học Istanbul đã thu hồi bằng cấp học thuật của ông İmamoğlu, hành động này có thể tước quyền tham gia các cuộc bầu cử tổng thống trong tương lai của ông nếu quyết định này được giữ nguyên.
Phản ứng
Dù bị giam giữ, ông İmamoğlu vẫn đăng tải một tuyên bố đầy thách thức trên mạng xã hội, khẳng định sẽ "không bỏ cuộc" và "tiếp tục đứng lên chống lại áp lực", với tư cách là một nhân vật đối lập quan trọng của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ hiện tại.
Một số chính trị gia từ Đảng Bình đẳng và Dân chủ Nhân dân (DEM) và cử tri người Kurd lo ngại việc bắt giữ này có thể cản trở nỗ lực chấm dứt xung đột Thổ Nhĩ Kỳ - người Kurd. Phó lãnh đạo DEM, bà Ebru Gunay, tuyên bố: "Những gì đã xảy ra ở Istanbul một lần nữa cho thấy đất nước này cần một nền dân chủ thực sự".
Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ
Sau khi bắt giữ ông İmamoğlu và trong các cuộc biểu tình tiếp theo, Văn phòng Thống đốc Istanbul đã cấm tất cả các cuộc tụ tập và biểu tình công cộng trên toàn thành phố trong bốn ngày. Văn phòng này cũng đóng cửa các tuyến đường chính và mạng lưới đường sắt ở trung tâm Istanbul. Các tổ chức giám sát internet báo cáo rằng chính phủ đã hạn chế quyền truy cập vào các nền tảng truyền thông xã hội khác nhau, bao gồm X, YouTube, Instagram và TikTok.
Người biểu tình và cảnh sát chống bạo động đối đầu nhau ở Istanbul.
Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ phủ nhận các cáo buộc từ người biểu tình và các đảng đối lập, khẳng định rằng cơ quan tư pháp hoạt động độc lập khỏi ảnh hưởng chính trị. Khi được hỏi cụ thể về những tuyên bố việc giam giữ mang động cơ chính trị, các đại diện từ văn phòng Tổng thống Erdogan không đưa ra bình luận ngay lập tức.
Chính phủ đã đóng cửa các tuyến tàu điện ngầm và xe buýt tại Ga Đại học Kỹ thuật Trung Đông ở Ankara trong các cuộc biểu tình của sinh viên.
Đàn áp truyền thông xã hội
Bộ trưởng Nội vụ Thổ Nhĩ Kỳ Ali Yerlikaya thông báo vào sáng ngày 20 tháng 3 rằng lực lượng thực thi pháp luật đã xác định 261 "người quản lý tài khoản nghi ngờ" chia sẻ nội dung "kích động công chúng căm ghét và thù địch" và "xúi giục phạm tội". Nhà chức trách đã bắt giữ 37 cá nhân liên quan đến những cáo buộc này, và tiếp tục nỗ lực bắt giữ thêm các nghi phạm khác.
Quốc tế
Việc giam giữ ông İmamoğlu và các cuộc biểu tình sau đó đã thu hút sự chú ý của quốc tế. Nhiều chính phủ và tổ chức nhân quyền bày tỏ lo ngại về sự suy thoái dân chủ ở Thổ Nhĩ Kỳ. Phó Giám đốc Khu vực Châu Âu của Tổ chức Ân xá Quốc tế Dinushika Dissanayake mô tả các hành động của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ là "tàn bạo" và sự leo thang "đàn áp bất đồng chính kiến ôn hòa" nhằm hạn chế quyền tự do hội họp và ngôn luận.
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ cần duy trì các giá trị dân chủ của mình để tránh có khả năng mất tư cách quốc gia ứng cử viên Liên minh Châu Âu. Bà cho biết EU mong muốn duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Thổ Nhĩ Kỳ. Đại diện Cấp cao của Liên minh Châu Âu về Chính sách Đối ngoại và An ninh Kaja Kallas và Ủy viên về Chính sách Láng giềng và Mở rộng Marta Kos đã ra tuyên bố chung, nhận xét rằng Liên minh Châu Âu đặt Thổ Nhĩ Kỳ ở tiêu chuẩn cao hơn trong việc thực hiện các giá trị dân chủ do tư cách ứng cử viên và tư cách thành viên Hội đồng Châu Âu của nước này.
