Một trong những kho báu thời kỳ Đồ Sắt lớn và quan trọng nhất từng được phát hiện tại Vương quốc Anh vừa được công bố, mở ra nhiều thông tin mới về đời sống của tầng lớp tinh hoa ở miền Bắc nước Anh cách đây khoảng 2.000 năm.
Kho báu mang tên Melsonby Hoard do ông Peter Heads – một người đam mê sử dụng máy dò kim loại – phát hiện tại một cánh đồng gần làng Melsonby, hạt North Yorkshire. Sau đó, các nhà khảo cổ của Đại học Durham đã phối hợp tiến hành khai quật.
Kho báu bao gồm hơn 800 hiện vật, trong đó có hai vạc lớn, dây cương ngựa, miếng ngậm, giáo nghi lễ và 28 vành sắt – được cho là có niên đại khoảng 2.000 năm. Đây được đánh giá là phát hiện chưa từng có tiền lệ trong khảo cổ học thời Đồ Sắt tại Anh.
Ngay sau khi phát hiện được báo cáo vào tháng 12/2021, các cơ quan chức năng đã phối hợp khai quật khu vực này vào năm 2022, với sự hỗ trợ từ Bảo tàng Anh và khoản tài trợ 120.000 bảng từ tổ chức Historic England.
Báo cáo sơ bộ vừa được công bố hôm thứ Ba (giờ địa phương) cho thấy nhiều hiện vật trong kho báu đã bị cố tình đốt cháy hoặc phá vỡ trước khi được chôn cất – hành động được cho là nhằm thể hiện quyền lực và sự giàu có của tầng lớp thống trị.
Tiến sĩ Tom Moore, Trưởng khoa Khảo cổ học của Đại học Durham, nhận định: “Chủ nhân ban đầu của kho báu này rất có thể thuộc một mạng lưới tầng lớp tinh hoa trải dài khắp nước Anh, kết nối đến cả châu Âu và thế giới La Mã.”
Ông nhấn mạnh thêm: “Việc phá hủy hàng loạt các hiện vật cao cấp, như trong kho báu này, là điều rất hiếm thấy trong thời kỳ Đồ Sắt tại Anh. Nó cho thấy rằng tầng lớp tinh hoa ở miền Bắc không hề kém quyền lực so với miền Nam.”
Giới chuyên môn cho rằng các vật phẩm trong kho báu có thể từng được sử dụng trong các nghi lễ tang lễ. Dù vậy, quá trình khai quật không phát hiện hài cốt người nào.
Hiện tại, các hiện vật đang được nghiên cứu và bảo quản trong điều kiện khí hậu đặc biệt tại phòng thí nghiệm của Đại học Durham. Nhiều món đồ đã bị rỉ sét, bạc màu theo thời gian, nhưng vẫn giữ được phần nào vẻ đẹp nguyên bản. Một số vật phẩm được trang trí bằng san hô đỏ vùng Địa Trung Hải và thủy tinh màu – minh chứng cho sự xa hoa của người xưa.
Đặc biệt, nhóm nghiên cứu xác định có phần còn lại của ít nhất bảy chiếc xe bốn bánh hoặc hai bánh, dây cương dành cho 14 con ngựa nhỏ, cùng nhiều giáo nghi lễ và vạc lớn. Một trong số đó mang phong cách pha trộn giữa văn hóa Địa Trung Hải và bản địa, được cho là từng dùng để pha rượu.
Nhiều hiện vật có nét tương đồng với đồ vật từ châu Âu lục địa, cho thấy người xưa duy trì mối liên hệ thương mại rộng khắp và chia sẻ công nghệ vượt biên giới.
Việc xác định, phục dựng và khai quật các hiện vật được thực hiện với sự hỗ trợ từ công nghệ quét hiện đại tại Đại học Southampton.
Ông Duncan Wilson, Giám đốc điều hành Historic England, đánh giá: “Đây là một trong những phát hiện thời Đồ Sắt quan trọng và phấn khích nhất từng ghi nhận ở Anh. Nó hé lộ đời sống ở miền Bắc nước Anh và cho thấy mối liên kết chặt chẽ với châu Âu.”
Hiện Bảo tàng Yorkshire đang triển khai chiến dịch gây quỹ để đưa toàn bộ kho báu về trưng bày trong bộ sưu tập chính thức.
Ông Andrew Woods, Giám tuyển cấp cao tại bảo tàng, chia sẻ: “Chúng tôi đang nắm trong tay cơ hội lớn để giữ lại kho báu cho đất nước và người dân Yorkshire. Nếu mua lại thành công, chúng tôi sẽ trưng bày kho báu rộng rãi cho công chúng. Đồng thời, nhờ hợp tác với các tổ chức chuyên môn, chúng tôi sẽ tìm hiểu sâu hơn về lý do chôn cất, cách sử dụng các hiện vật và thân phận của chủ nhân chúng.”
Một số hiện vật tiêu biểu trong kho báu Melsonby sẽ chính thức ra mắt công chúng tại Bảo tàng Yorkshire từ ngày 25/3/2025.
