Họa sĩ Phạm Viết Hồng Lam và “cuộc rong chơi với những sắc mầu”

Họa sĩ Phạm Viết Hồng Lam sinh năm 1946. Ông là con trai của cố họa sĩ Phạm Viết Song (từng theo học Trường Mỹ thuật Đông dương), vợ ông là họa sĩ Tạ Phương Thảo (con gái họa sĩ Tạ Thúc Bình - từng theo học Trường Mỹ thuật Đông dương).

 

Nhiều hoạ sĩ đã thành danh ở thủ đô ngày nay, đều nhớ về một thuở cắp bút, vác giá vẽ theo học ”lò thầy Song” ở ngay gần Hồ Thiền Quang suốt thời niên thiếu! Có thể nói đức độ và sự truyền dạy kỹ càng ở người cha- một hoạ sĩ có tên tuổi từng theo học bài bản từ thời Trường Mỹ Thuật Đông dương như hoạ sĩ Phạm Viết Song - đã thực sự là tấm gương, ảnh hưởng lớn đến sự lựa chọn nối nghiệp người cha danh tiếng cho người con ngay từ thuở “đầu xanh tuổi trẻ” như một truyền thống gia đình! Thậm chi, ngay cả lúc đã trưởng thành, người bạn đời mà hoạ sĩ Phạm Viết Hồng Lam “bén duyên“ cũng lại là một đồng nghiệp nhà giáo - nữ hoạ sĩ Tạ Phương Thảo, tình cờ như một sự “môn đăng hộ đối”ai ngờ!

Phạm Viết Hồng Lam quê Nam định, nhưng sinh ra ở Nghệ an, cuộc đời ông gắn bó với nhiều miền quê của đất nước từ chiến tranh đến thời bình, từ lúc ông là người lính đến khi trở thành người thầy và cuối cùng nh ư ông tự nhận mình là người “Họa sĩ nhà quê”, su ốt đời gắn liền với các cuộc chơi màu sắc rực rõ, trời cho ông khả năng cảm thụ màu, khả năng phối màu sắc. Đã có nhiều cuộc triển lãm tranh trong mấy chục năm qua, tuy nhiên, Ph ạm Viết Hồng Lam chia sáng tác của mình thành 3 giai đoạn. Và cả 3 cuộc triển lãm đều đánh dấu quan trọng cho sự nghiệp hội họa của mình. Cuộc triển lãm đầu tiên, ông dành cho các sáng tác những năm 80 thế kỷ trước, tranh bột màu, của thời kỳ khó khăn, nguyên liệu khó nên phải tự tạo lấy và bột mầu là giải pháp l ý t ưởng cho ông.. Triển lãm tranh bột mầu lần đ ầu tiên với 99 bức ( đã được mua ngay trong ngày đầu ti ên 45 bức! ),sau đó nhiều khách quốc tế đã tiếp tục đến mua tranh c ủa Phạm Viết H ồng Lam, tạo thành một hiện tượng trong làng m ỹ thuật bấy giờ của những năm 1985-86.  Trong suốt những 1988-1990, một giai đoạn đầy khó khăn và nghiệt ngã ập đến với cuộc đời người họa sĩ trẻ tài hoa Phạm Viết Hồng Lam, ông bỗng bị bạo bệnh và phải chữa trị mất nhiều thời gian, ít tham gia vào những hoạt động xã hội.  Nhưng đây cũng là một trải nghiệm riêng biệt, đã kích thích sự sáng tạo nảy sinh kỳ lạ trong tâm hồn người nghệ sĩ khi bị hoàn cảnh bó buộc, vượt thoát khỏi mọi ranh giới, để có được một dòng tranh xé giấy mang tên Phạm Viết Hồng Lam gây ấn tượng thời kỳ này… Với sự cảm thụ đặc biệt do cảm xúc với màu sắc, nhưng điều kiện hạn chế, ông đã sử dụng theo cách con tr ẻ, học xé giấy màu để tạo nên những tác phẩm hội họa. Tuy khổ tranh nhỏ, khoảng 60 cm x 80 cm vào năm 1992, vài năm về sau cho tới 1995, ông đã có nhiều tác phẩm xé giấy kích thước lớn hơn, các đề tài là chim muông và tĩnh vật.

Bẵng đi đã khá lâu sau đ ó,dường như tên tuổi của họa sĩ Phạm Viết Hồng Lam đã ít nhiều trở thành hoài niệm về một cá tính sáng tạo đối với công chúng yêu hội họa thủ đô. Vẫn thấy đâu đó một vài tác phẩm của ông được người sưu tầm tìm đến, nhưng quả thực,sự lao động nghệ thuật âm thầm như tằm nhả tơ cho đời quả được mấy ai hay biết! Bởi thế, khi họa sĩ Trịnh Sinh Nha - Tổng giám đốc Công ty VPVH và Mỹ thuật - người giám tuyển cuộc trình làng tranh lần thứ ba của họa sĩ Phạm Viết Hồng Lam với 60 tác phẩm 120 cm X 100 mang chủ đề chính về “phụ nữ và tĩnh vật” trong triển lãm “Hội họa điêu khắc giấy” tại Nhà đấu gíá CHON’S vào đúng ngày 20-11, đã khiến mọi người đầy sửng sốt bởi sức lao động miệt mài cho hội họa ở anh. “Tôi đã trải qua nhiều lần thập tử nhất sinh, từ chiến trường đến thời bình,đến tuổi này tự cho phép được thoải mái hơn trong sáng tác.”Họa sĩ Phạm Viết Hồng Lam chia sẻ quan niệm về sáng tác của ông ở lần này, nội dung được thể hiện “thoáng” hơn với những bức tranh nude nhạy cảm và cá tính. Để chuẩn bị cho triển lãm này, ông đã từ chối bán các tác phẩm còn lại. “Lần sáng tác này là cuộc chơi Màu sắc, là cuộc “làm tình” hội hoạ điêu khắc giấy, màu sắc đóng vai trò chủ yếu của cuộc chơi, không biết khi nào dừng. Là tiếp nối hội hoạ giá vẽ và sơn mai”. Bắt đầu từ năm 2017, ông đã sáng tác tranh cắt giấy, khổ lớn chủ thể là phụ nữ, chủ yếu cắt và phối màu, thể hiện sự cảm thụ màu, một khả năng riêng về màu sắc tương tác với cảm xúc cá tính của Phạm Viết Hồng Lam. “Tôi tin với lần triển lãm này, sẽ đem đến điều mới lạ và cá tính riêng đến bạn bè, đồng nghiệp cũng như công chúng” Họa sĩ khiêm tốn nói nhưng chắc chắn,hầu hết các bức tranh trong dịp triển lãm như tạo nên một thế giới rực rỡ sắc mầu, tràn ngập sức sống, có sức lan tỏa, cảm giác yêu đời, hạnh phúc trong sự yên bình, lãng mạn.  Ngay nhiều hình ảnh thiếu dù trong trang phục lộng lẫy, hay mềm mại phô diễn những đường cong thân thể, ta vẫn thấy họ trong ánh mắt nhìn của họa s ĩ Phạm Vi ết Hồng Lam là một nhà giáo, có chút gì đó thoáng “ngượng ngập bối rối”chứ không quá sexy hoặc có nét buông tuồng trần trụi, hở hang! Ông hòa trộn được giữa mầu sắc giấy với những tính toán sắp xếp, xen kẽ thành những tác phẩm thực sự ấn tượng nhưng vẫn mang được hình ảnh và câu chuyện của tâm hồn Việt phong cách dân gian hòa quyện vào hội họa.  Thực sự, lần triển lãm này, được coi như một thú vui của họa sĩ Phạm Viết Hồng Lam rong ruổi trên những sắc mầu trong cõi nhân gian.

Hội họa đương đại Vệt Nam từ nhiều năm trước, không phải không từng có các họa sĩ nảy ý thích thử nghiệm sự sáng tạo nghệ thuật của mình trên các chất liệu tạo hình, coi xé giấy cắt dán cũng là một cách làm đầy hứng thú dù thành hay bại, được hay mất. Nhiều cuộc tạo lập tác phẩm mới từ xé giấy, gấp giấy mầu đã được h ọa sĩ Lê Anh Vân, Lê Công Thành …thậm chí đến tên tuổi như danh họa Bùi Xuân Phái cũng đã từng c ó lúc loay hoay với những bức tranh xé giấy khổ nhỏ như một sự tìm tòi trong sáng tạo ….Nhiều người không h ài lòng với sự chưa hoàn thiện về m ầu sắc, bố cục hình sắp xếp chưa ưng ý nên đã rời bó bộ môn này sau không bao lâu gắn bó.  Riêng với trường hợp của họa s ĩ Ph ạm Viết Hồng Lam, sự thành công hôm nay để có trình làng cuộc triển lãm “Hội họa của điêu khắc“ này được phô diễn những cảm thụ về mầu sắc một cách phóng khoáng, nhuần nhuyễn giữa hình với mầu như một cuộc hôn phối điêu khắc tài tình, tinh tế tất cả sở trường tích lũy trải nghiệm trên giấy, ông tâm sự đầy chân thành trước ngày khai cuộc tri ển lãm tại CHON’S : “Hội họa Điêu khắc giấy khổ lớn không đơn giản, với tôi, kích thước lớn, thỏa mãn bản năng về cảm thụ màu, không phải ai cũng có được dù muốn luyện, đây là bản năng của tôi, vật liệu sẵn có không đáp ứng màu yêu cầu, tôi phải tự chế riêng để thể hiện cho tác phẩm “Nếu còn sống 15 năm nữa, tôi ước mơ làm triển lãm Bột màu trên giấy dó, khả năng chịu nặng, ngoài Acrylic đến mực nho, thì bột màu khổ lớn sẽ có ấn tượng riêng,.”

Triển lãm cho các tác phẩm “Hội họa điêu khắc giấy”( gồm 60 tác phẩm do họa sĩ Trịnh Sinh Nha - Tổng GĐ. CT Mỹ thuật và VPVH làm giám tuyển ) tại CHON’S - 63 Hàm long, Hà nội.,tình cờ đúng vào ngày Hiến chương các Nhà giáo Việt nam 20 tháng 11 năm 2019, một ngày đầy ý nghĩa cho thành quả lao động nghệ thuật của chính hai vợ chồng họa sĩ, nhà giáo Phạm Viết Hồng Lam - Tạ Phương Thảo,hy vọng sẽ được các đồng nghiệp, nhà phê bình, học trò và đông đảo công chúng yêu nghệ thuật ở thủ đô đến thưởng lãm.