Cú sốc chip toàn cầu bắt đầu từ châu Âu
Theo The Guardian và Reuters, Nexperia – công ty có trụ sở tại Hà Lan nhưng thuộc sở hữu của tập đoàn Trung Quốc Wingtech Technologies vừa thông báo dừng xuất khẩu chip từ nhà máy tại Đổng Quan (Trung Quốc) do “vi phạm điều khoản thanh toán hợp đồng”. Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh chính phủ Hà Lan mới đây đã sử dụng luật an ninh quốc gia để giám sát chặt hoạt động của Nexperia, lo ngại rủi ro chuyển giao công nghệ sang Trung Quốc.
Sự việc khiến nhiều tập đoàn ô tô lớn như Volkswagen, Honda và Nissan phải cảnh báo nguy cơ ngừng sản xuất tạm thời. Những con chip bị ảnh hưởng không phải loại cao cấp, mà là chip điều khiển nhỏ dùng cho túi khí, gương chiếu hậu hay hệ thống khóa điện tử – linh kiện tưởng chừng nhỏ nhưng không thể thiếu trong mọi mẫu xe hiện đại.
Theo Euronews, các chuyên gia nhận định quyết định của Nexperia có thể gây ra hiệu ứng dây chuyền lớn hơn khủng hoảng thiếu chip từng diễn ra sau đại dịch COVID-19. Khi các quốc gia siết kiểm soát xuất khẩu và gia tăng cạnh tranh công nghệ, chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là lĩnh vực ô tô và điện tử sẽ chịu áp lực ngày càng lớn.
Nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng linh kiện ở Việt Nam
Việt Nam hiện là điểm đến của nhiều tập đoàn sản xuất ô tô và linh kiện quốc tế như Toyota, Hyundai, Honda, Kia hay VinFast. Tuy nhiên, hơn 90% linh kiện điện tử và chip sử dụng trong ngành vẫn phải nhập khẩu, chủ yếu từ Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc. Khi nguồn cung chip phổ thông bị gián đoạn, chi phí nhập khẩu sẽ tăng, tiến độ sản xuất có thể chậm lại và rủi ro đứt gãy dây chuyền trở nên hiện hữu.
Đại diện một doanh nghiệp lắp ráp ô tô tại Việt Nam cho biết, chỉ cần thiếu một loại chip điều khiển nhỏ, toàn bộ dây chuyền có thể phải tạm ngừng vì không thể thay thế tức thì. “Điều này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất mà còn khiến giá thành sản phẩm đội lên,” vị này nói.
Bộ Công Thương nhiều lần khuyến nghị các doanh nghiệp cần sớm tham gia chuỗi cung ứng sản xuất bán dẫn cơ bản. Tuy nhiên, hạ tầng và năng lực công nghệ trong nước vẫn còn yếu. Sự kiện Nexperia lần này được xem như lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về mức độ phụ thuộc của Việt Nam vào nguồn cung chip nhập khẩu, đặc biệt khi căng thẳng thương mại và chính trị giữa các nền kinh tế lớn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Tự chủ công nghệ – chìa khóa cho an ninh công nghiệp Việt Nam
Khủng hoảng chip một lần nữa cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng năng lực sản xuất nội địa. Trong bối cảnh thế giới hướng tới xe điện và tự động hóa, nhu cầu bán dẫn sẽ tăng gấp nhiều lần. Nếu không chủ động, Việt Nam có thể bỏ lỡ cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Một số doanh nghiệp công nghệ trong nước đã bắt đầu bước đi đầu tiên, như thành lập trung tâm nghiên cứu chip, hợp tác đào tạo kỹ sư bán dẫn với các trường đại học. Tuy vậy, để hình thành ngành công nghiệp bán dẫn thực thụ, Việt Nam cần chiến lược dài hơi từ ưu đãi đầu tư, chính sách thuế đến phát triển nhân lực và hệ sinh thái hỗ trợ.
Theo Financial Times, xu hướng các quốc gia đẩy mạnh “nội địa hóa” công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ sau đại dịch và khủng hoảng chuỗi cung ứng. Với Việt Nam, việc đi sớm và chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ là chìa khóa giúp nền công nghiệp đứng vững trước những cơn “sóng gió” toàn cầu tương tự Nexperia trong tương lai.
