Ngoại giao văn hóa – từ truyền thống lịch sử đến trụ cột đối ngoại
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng cốt lõi của "ngoại giao văn hóa" trong phát biểu nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngành Ngoại giao Việt Nam. Ông khẳng định ngoại giao văn hóa chính là "nền tảng tinh thần, tạo nên bản sắc của nền ngoại giao Việt Nam".
Thực tế cho thấy, ngay từ thời Chủ tịch Hồ Chí Minh, văn hóa đã được nhìn nhận như một "chiếc cầu nối" thiết yếu để Việt Nam mở rộng quan hệ giao thiệp với thế giới, thể hiện rõ qua những cuộc gặp gỡ quốc tế giản dị nhưng đậm đà tính nhân văn, cũng như qua các bài viết giới thiệu sâu sắc về văn hóa và lịch sử Việt Nam đến bạn bè quốc tế, qua đó ngoại giao văn hóa đã sớm khẳng định vai trò không thể tách rời trong công tác đối ngoại của đất nước.
Ngày nay, bức tranh đối ngoại của Việt Nam đã có sự bổ sung và hoàn thiện đáng kể. Bên cạnh hai trụ cột truyền thống và quan trọng là ngoại giao chính trị và ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa đã vươn lên khẳng định vai trò là một trong ba trụ cột chính, tạo nên một nền tảng ngoại giao Việt Nam hiện đại, toàn diện và đa chiều. Sự công nhận ngoại giao văn hóa là trụ cột thứ ba cho thấy tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong việc xây dựng một nền ngoại giao vừa mạnh mẽ về chính trị, hiệu quả về kinh tế, vừa giàu bản sắc và sức lan tỏa về văn hóa.
Di sản – “thương hiệu quốc gia” trong chiến lược sức mạnh mềm
Một trong những thành tựu nổi bật của ngoại giao văn hóa Việt Nam là quảng bá rộng rãi các di sản văn hóa được UNESCO công nhận, nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế. Tính đến năm 2025, Việt Nam đã có 9 di sản (văn hóa, thiên nhiên và tổng hợp) được công nhận, trong đó có những di sản nổi bật như Vịnh Hạ Long, Phong Nha – Kẻ Bàng, Cố đô Huế, Phố cổ Hội An, Thăng Long – Hoàng thành, Tràng An… Đây là những tiêu điểm quan trọng góp phần hình thành thương hiệu Việt Nam trong ngoại giao văn hóa.
Những danh hiệu này không chỉ khẳng định giá trị đặc sắc của văn hóa Việt Nam, mà còn trở thành “Thương hiệu quốc gia” có sức lan tỏa mạnh mẽ. Từ Nhã nhạc cung đình Huế, Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, đến các di sản thiên nhiên như Vịnh Hạ Long, Tràng An, mỗi di sản là một “đại sứ văn hóa” đưa hình ảnh đất nước ra thế giới.
Việc UNESCO liên tục ghi danh di sản Việt Nam cũng giúp củng cố hình ảnh Việt Nam là một quốc gia có nền văn hóa lâu đời, đa dạng và giàu bản sắc, đồng thời khẳng định vai trò trách nhiệm của Việt Nam trong việc gìn giữ, phát huy giá trị di sản chung của nhân loại.
Ngoại giao văn hóa trong kỷ nguyên số – sáng tạo để lan tỏa
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, ngoại giao văn hóa của Việt Nam không chỉ giới hạn ở các sự kiện giao lưu truyền thống mà đã được triển khai bằng nhiều hình thức sáng tạo. Theo ICT Vietnam và Báo Thế giới & Việt Nam, Vụ Ngoại giao Văn hóa (Bộ Ngoại giao) đã tích cực ứng dụng công nghệ số, từ việc tổ chức triển lãm trực tuyến, số hóa di sản cho đến quảng bá văn hóa trên các nền tảng mạng xã hội, qua đó tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, đặc biệt với giới trẻ.
Không chỉ dừng lại ở việc quảng bá hình ảnh đất nước ra thế giới, ngoại giao văn hóa còn hướng tới cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài thông qua các chương trình như Xuân Quê hương, Ngày Quốc tổ Việt Nam toàn cầu, hay các hoạt động giao lưu văn hóa – nghệ thuật do các cơ quan đại diện ngoại giao chủ trì. Những hoạt động này góp phần gắn kết kiều bào, củng cố tinh thần tự hào dân tộc, đồng thời xây dựng sức mạnh mềm dựa trên nền tảng khối đại đoàn kết toàn dân trong thời kỳ hội nhập quốc tế.
Quốc khánh 2/9: Ngày hội của độc lập và tự hào dân tộc
Nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành và phát triển, có thể thấy ngoại giao văn hóa đã khẳng định rõ nét vai trò của mình, minh chứng cho thấy sức mạnh thực sự của một dân tộc không chỉ được đo lường bằng tiềm lực kinh tế hay sức mạnh quân sự, mà còn được nuôi dưỡng và tỏa sáng từ những giá trị tinh thần và bản sắc văn hóa độc đáo.
Trong dịp kỷ niệm Quốc khánh 2/9, việc nhấn mạnh vai trò của ngoại giao văn hóa càng trở nên ý nghĩa hơn bao giờ hết. Nó là minh chứng sống động cho thấy Việt Nam, từ một quốc gia đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh gian khổ để giành độc lập, nay đã vươn mình trở thành một quốc gia có khả năng đóng góp những giá trị tích cực, mang đậm dấu ấn văn hóa và tinh thần tốt đẹp cho cộng đồng quốc tế.
Ngoại giao văn hóa đóng vai trò hai chiều: vừa giúp thế giới hiểu sâu sắc hơn về Việt Nam, về những giá trị văn hóa, lịch sử và con người Việt Nam, vừa giúp chính người Việt Nam có cái nhìn rộng mở hơn về thế giới, về các nền văn hóa khác nhau. Chính sự hiểu biết và trao đổi hai chiều này đã góp phần củng cố thêm tinh thần độc lập, tự chủ và định hướng hội nhập toàn diện của đất nước, vốn là di sản quý báu được khai sinh từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945.
