Hành trình làm báo vì lý tưởng cách mạng
Giống như Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhiều vị tiền bối cách mạng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến với nghề báo không đơn thuần vì đam mê viết lách, mà vì lý tưởng phụng sự dân tộc. Với ông, báo chí là vũ khí sắc bén để truyền bá tư tưởng tiến bộ, thức tỉnh nhân dân và đấu tranh vì độc lập, tự do.
Ngay từ năm 1925, khi mới 14 tuổi, ông đã có bài viết đầu tay bằng tiếng Pháp trên báo L’Annam, lên án chế độ hà khắc tại Trường Quốc học Huế. Văn phong sắc bén đến mức khiến nhà báo Phan Văn Trường phải thốt lên rằng: “Một cây bút mới xuất hiện, mà có giọng văn sắc như Nguyễn Ái Quốc ở Paris”.
Những tờ báo cách mạng in dấu ấn của cây bút Võ Nguyên Giáp, lan tỏa tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập. Ảnh tư liệu
Từ đó, ông dấn thân vào con đường báo chí chuyên nghiệp, bất chấp sự kiểm duyệt và đàn áp khắt khe của chính quyền thực dân. Năm 1929, nhờ sự giới thiệu của các nhà cách mạng tiền bối, ông bắt đầu cộng tác với báo Tiếng Dân của cụ Huỳnh Thúc Kháng, viết bài “Vũ trụ và tiến hóa”, và sau đó phụ trách chuyên mục “Thế giới thời đàm” với bút danh Vân Đình – một loạt bài mang đậm tư duy chính luận sắc sảo.
Một “chiến sĩ” báo chí trong lòng phong trào cách mạng
Trước những hạn chế khắt khe về báo chí tiếng Việt thời kỳ thực dân, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng các đồng chí đã sáng lập tờ Le Travail (Lao Động) bằng tiếng Pháp – trở thành diễn đàn quan trọng trong phong trào Mặt trận Bình dân (1936–1939), lên tiếng bảo vệ quyền lợi của người lao động và đấu tranh cho tự do, dân chủ.
Không dừng lại ở đó, ông cùng các trí thức yêu nước như Trần Huy Liệu, Hải Triều, Đặng Thai Mai sáng lập tờ Hồn Trẻ– một tờ báo tiếng Việt đầu tiên công khai tuyên truyền cho các mục tiêu dân sinh, dân chủ. Mặc dù chỉ ra được 12 số trước khi bị đình bản, Hồn Trẻ đã kịp để lại dấu ấn sâu sắc và lan tỏa mạnh mẽ trong giới thanh niên, học sinh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và những học trò xuất sắc, những chiến sĩ cốt cán của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khai sinh, bồi dưỡng, đào tạo và truyền cảm hứng nhiều thế hệ cho nền Báo chí Cách mạng Việt Nam. Ảnh tư liệu
Trong thời gian hoạt động ở Hà Nội, ông là cây bút chủ lực cho nhiều tờ báo cách mạng như Thời gian, Notre Voix, và kết nối xuất bản loạt bài của P.C. Lin – bút danh của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc gửi về từ Trung Quốc. Tháng 4/1937, tại Đại hội báo giới Bắc Kỳ, ông được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Báo chí Bắc Kỳ – sự ghi nhận cho những đóng góp nổi bật của ông với báo chí cách mạng.
Làm báo giữa chiến khu, bên ngọn lửa cách mạng
Khi lên đường sang Trung Quốc năm 1940 theo chỉ đạo của Đảng, ông tiếp tục con đường cách mạng gắn bó chặt chẽ với công tác báo chí. Trong giai đoạn chuẩn bị tổng khởi nghĩa, Võ Nguyên Giáp vừa xây dựng lực lượng vũ trang, vừa tổ chức tuyên truyền bằng các tờ báo như Tiếng súng reo, Nước Nam mới, Việt Nam độc lập và đặc biệt là Quân Giải phóng – tờ báo của lực lượng vũ trang nhân dân.
Ngày 5/8/1945, trên số đầu tiên của Quân Giải phóng, ông với bút danh Trí Dũng đã viết bài chỉ đạo tổng kết các trận đánh – một tác phẩm báo chí mang tính lý luận – thực tiễn cao, truyền lửa cho toàn dân tiến đến Cách mạng tháng Tám thành công rực rỡ.
Ngay cả sau khi trở thành Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, Đại tướng vẫn duy trì hoạt động báo chí. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, ông tiếp tục là cây bút chủ lực với bút danh Chính Nghĩa trên các số báo Quân đội Nhân dân, vừa chỉ đạo chiến trường, vừa định hướng tư tưởng cho quân và dân.
Nhà báo tư tưởng lớn – tác giả của những bài viết vượt thời gian
Trong suốt hai cuộc kháng chiến và cả giai đoạn kiến thiết đất nước sau này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đóng góp nhiều bài báo mang tầm chiến lược về quân sự, tư tưởng Hồ Chí Minh, xây dựng lực lượng vũ trang, giáo dục, văn hóa, phát triển bền vững…
“Một tay cầm bút, một tay cầm súng – Đại tướng Võ Nguyên Giáp là hiện thân của trí tuệ và bản lĩnh cách mạng Việt Nam”. Ảnh: VNU
Một trong những mảng đề tài ông tâm huyết là nghiên cứu và truyền bá tư tưởng Hồ Chí Minh – người thầy vĩ đại, người đồng chí gần gũi của ông suốt gần 30 năm. Các bài viết của ông trong lĩnh vực này không chỉ sâu sắc về mặt học thuật mà còn có giá trị dẫn dắt công chúng đến với nền tảng lý luận cách mạng.
Cố nhà báo Đỗ Phượng từng nhận xét: “Đại tướng là một người thầy của báo chí cách mạng. Ông xem làm báo như chỉ huy một trận đánh – phải sắc sảo, linh hoạt, chính xác và thuyết phục”.
Ông luôn nhấn mạnh vai trò của báo chí trong phản ánh đời sống chân thực, đấu tranh chống tiêu cực, hướng tới sự tiến bộ của xã hội. Với ông, mỗi bài báo là một công cụ thức tỉnh con người, góp phần xây dựng Đảng, đào tạo cán bộ, nâng cao dân trí và truyền lửa yêu nước.
Lời nhắn nhủ sâu sắc tới những người làm báo hôm nay
Trong một buổi gặp gỡ giới báo chí, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng chia sẻ: “Báo chí là một lực lượng mạnh, có thể tạo nên sự chuyển biến của con người. Làm báo phải nói thật, phản ánh đúng thực tiễn. Giặc ngoại xâm ta đã đánh thắng, giờ phải cùng nhau đánh thắng giặc nội xâm – là tham nhũng, tiêu cực, trì trệ…”.
Ông luôn căn dặn các nhà báo hãy lấy dân làm gốc, viết báo cho dân đọc thì phải viết rõ ràng, dễ hiểu, dễ nhớ. Tên bài báo phải được chăm chút, vì một tiêu đề hay chính là “ngọn cờ” dẫn dắt độc giả.
Những bài viết của ông – từ trong chiến khu đến giữa thời bình – đều toát lên tinh thần cách mạng, trí tuệ minh triết, lòng nhân ái và sự quan tâm sâu sắc đến vận mệnh đất nước. Qua các tác phẩm của ông, người đọc như sống lại trong những năm tháng khốc liệt nhưng hào hùng của dân tộc.
Di sản báo chí bất diệt, trường tồn với thời gian
Đại tướng Võ Nguyên Giáp để lại cho nền báo chí cách mạng Việt Nam một kho tàng quý giá với những tác phẩm xuyên thời đại, trải dài trên nhiều chủ đề như: Nghệ thuật quân sự Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh, chiến tranh và hòa bình, văn hóa – giáo dục – khoa học, phát triển bền vững...
Nhà báo Vương Xuân Nguyên gặp gỡ Đại tá Trịnh Nguyên Huân,Trợ lý của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và cùng nhau xem lại một số tư liệu về Đại tướng. Ảnh: Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam
Di sản ấy không chỉ soi sáng cho quá khứ, mà còn là hành trang quý giá cho những người làm báo hôm nay và mai sau, để tiếp tục viết nên những dòng chữ trung thực, can trường và đầy tinh thần phụng sự đất nước, nhân dân.
Cả cuộc đời hoạt động không ngơi nghỉ vì nước, vì dân, vì lý tưởng nhân văn cao cả, Đại tướng Võ Nguyên Giáp – người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh – không chỉ là danh tướng lừng danh thế giới mà còn là một nhà báo lỗi lạc của nhân dân Việt Nam.
