Tuy đã đi xa, về với tiên tổ nhưng hình ảnh Nhà báo Phạm Cao Phong vẫn không phai mờ khi VTV8 phát phim tài liệu “Lính Sinh viên” vào dịp Tết Canh Tý (2020) và sau đó là VTV1 phát tiếp phim tài liệu này vào dịp 30/4 kỷ niệm 45 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Kết thúc phim tài liệu đó, hình ảnh Nhà báo Phạm Cao Phong tay cầm máy ảnh ung dung thư thái dạo vòng quanh hồ Hoàn Kiếm để chụp những cảnh đẹp nơi đây.
Nhà báo Phạm Cao Phong là người dẫn chuyện từ đầu đến cuối phim tài liệu “Lính sinh viên” gợi nhớ lại nhiều kỷ niệm sâu sắc về những sinh viên Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội), Đại học Ngoại giao, Đại học Ngoại ngữ Hà Nội (nay là Đại học Hà Nội) được tuyển chọn về TTXVN học thêm nghiệp vụ phóng viên để đi chiến trường. Họ với cây bút, quyển sổ và máy ảnh trên tay lên đường ra mặt trận, đối mặt với sự hy sinh, gian khổ, nhưng rất đỗi tự hào. Những sinh viên ấy rời giảng đường đại học chưa được một ngày nghỉ ngơi, theo tiếng gọi thiêng liêng giải phóng miền Nam, với tuổi đời ngoài hai mươi tràn đầy sức sống, có tri thức, không hề so đo tính toán cá nhân. Biết là gian khổ hy sinh, nhưng Phạm Cao Phong cùng hơn 100 anh chị em phóng viên GP10 là thế hệ thanh niên Nguyễn Văn Thạc, Đặng Thuỳ Trâm “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai”… đều với tinh thần tự nguyện, sẵn sàng đi làm nhiệm vụ khi tổ quốc cần. Đây là lớp phóng viên chiến trường của TTXVN với quy mô lớn nhất, chất lượng, chi viện cho cách mạng miền Nam đang trong giai đoạn quyết liệt nhất và quyết định nhất - trận đánh cuối cùng. Trang sử vẻ vang của Thông tấn xã Việt Nam còn ghi đậm mãi mãi dấu chân của Phạm Cao Phong và anh chị em phóng viên GP 10 trên đường mòn Hồ Chí Minh trong những ngày cả nước náo nức hành quân đi đánh giặc, hoàn thành xuất sắc sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Nhà báo Phạm Cao Phong sinh ngày 21/8/1949 tại thị trấn Cát Thành, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định; địa chỉ liên lạc hiện nay số 52/8, phố Hoa Lư, phường Lê Đại Hành, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp cấp 3 (tức Trung học phổ thông), Phạm Cao Phong học lớp Sử khoá 13 (1968 – 1972) Đại học Tổng hợp Hà Nội, nay là Đại học khoa học Xã hội &Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội, được tuyển chọn về TTXVN học lớp phóng viên GP10. Phạm Cao Phong và anh chị em lớp phóng viên GP10 đã chi viện cho TTXGP tham gia các mặt trận từ Quảng Trị đến mũi Cà Mau. Trong đó, Phạm Cao Phong tăng cường cho TTXGP tại R (B2) ở biên giới Tây Ninh - Campuchia, tham gia làm phóng viên chiến trường tại miền Đông Nam Bộ “gian lao mà anh dũng”, chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Phạm Cao Phong trở về công tác tại Ban biên tập ảnh TTXVN với chức vụ trưởng phòng, làm phóng viên chuyên trách chụp ảnh hoạt động của Chủ tịch nước Lê Đức Anh, rồi Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu. Tiếp đó, Phạm Cao Phong chuyển về công tác tại Nhà xuất bản Thông tấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhiếp ảnh của Hội nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam cho đến khi nghỉ hưu. Trong bài viết“Làm phóng viên cần phải có dũng khí” đăng ở trang 431 trong cuốn sách “GP10 – Bốn mươi năm- Một danh hiệu” do NXB Thông tấn ấn hành năm 2013, Nhà báo Phạm Cao Phong đã tâm huyết chia sẻ nhắn gửi lại chúng ta về nghiệp báo: “Ai cũng biết nghề báo là ‘nghề nguy hiểm’. Trong chiến tranh, phóng viên ra mặt trận phải đối mặt với bom đạn, hiểm nguy, không khác gì mấy so với người lính. Thời bình, tuy không còn bom đạn nhưng lại phải đối mặt với những thách thức khác, từ sự cám dỗ về vật chất, địa vị, tiền tài, danh vọng, có thể đánh đổi bằng lương tâm, danh dự và nhân phẩm của người làm báo. Chưa kể trong cuộc đấu tranh chống tiêu cực và tham nhũng, giữa cái thiện, cái ác, giữa những điều tốt đẹpvới cái xấu, người làm báo cần có tâm, có tài, cùng cả sự khôn ngoan và lòng quả cảm mới có thể tránh được mọi hiểm nguy, bảo vệ được mình, hoàn thành nhiệm vụ và trọng trách được giao”.
Và thật đáng trân trọng, suốt hơn 10 năm nghỉ hưu, Nhà báo Phạm Cao Phong vẫn luôn có mặt trong các hoạt động đồng đội, đồng môn, đồng nghiệp. Hưu nhưng không nghỉ, Nhà báo Phạm Cao Phong rong ruổi suốt chiều dài đất nước, không nguôi ước vọng vươn tới cái đẹp chân thiện mỹ của một nghệ sĩ nhiếp ảnh tài hoa. Thế nhưng, có lẽ ngoài bác sĩ và một số người thân mới biết rằng Phạm Cao Phong đã lâm bệnh nan y. Nhà báo Phạm Cao Phong đã âm thầm chống chọi cả chục năm. Vào những tháng ngày cuối cùng, y học bó tay, Nhà báo Phạm Cao Phong vẫn hy vọng nhưng rồi trong một cơn đau kịch phát, lúc 8 giờ 16 phút sáng ngày 20/8/2020, trái tim nhân hậu của phóng viên ảnh chiến trường đã ngừng đập. Nhà báo Phạm Cao Phong đã ra đi mãi mãi khi ngày hôm sau 21/8/2020 là kỷ niệm sinh nhật lần thứ 72.
Các bạn đồng môn lớp Sử khoá 13 (1968 – 1972) Đại học Tổng hợp Hà Nội (cũ), đồng nghiệp lớp phóng viên GP 10 TTXVN, Ban Biên tập ảnh TTXVN, Nhà xuất bản Thông tấn, Tạp chí Nhiếp ảnh, Hội nnghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam nhớ mãi những ấn tượng tốt đẹp, những kỷ niệm sâu sắc về Nhà báo Phạm Cao Phong. Ông cẩn trọng trong công tác, cần cù, chịu thương chịu khó, chỉn chu với bạn bè, đồng môn, đồng nghiệp và gia đình. Nụ cười hiền hậu của ông khiến mọi người nhẹ lòng.
Thế là nhà báo Phạm Cao Phong đã đi vào cõi vĩnh hằng tròn một năm, để lại sau lưng những dự định, những ước vọng cùng với những ưu sầu về sức khỏe, bệnh tật của một nghệ sĩ nhiếp ảnh yêu nghề, yêu đời.
Gần 40 năm cống hiến cho sự nghiệp báo chí, xuất bản, Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Cao Phong đã được tặng thưởng Huy chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhì, Huy chương Vì sự nghiệp Báo chí cách mạng, Huy chương Vì sự nghiệp TTXVN cùng nhiều kỷ niệm chương của các ngành, các cấp khác.
Hôm nay là Giỗ đầu Nhà báo Phạm Cao Phong, chúng ta thấy trống vắng vì mất đi người đồng đội, đồng môn, đồng nghiệp, người bạn thân thiết. Những lời tâm huyết nhắn gửi lại hậu thế vẫn văng vẳng đâu đây, chúng ta luôn ghi nhớ, thực hiện tâm nguyện đó của Nhà báo Phạm Cao Phong. Đồng môn, đồng nghiệp cùng cơ quan cũ, người thân trong gia đình và xã hội vẫn nhớ mãi sự cống hiến hết mình của Nhà báo Phạm Cao Phong cho sự nghiệp Thông tấn xã và Hội nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam.
Do phải giãn cách xã hội không đến trực tiếp gia đình được, xin thắp một nén tâm hương thương nhớ bạn đồng môn, đồng nghiệp Phạm Cao Phong!
VXB