Châu Âu và tham vọng xây dựng hạ tầng AI toàn cầu
Sự kiện Đức khánh thành siêu máy tính Jupiter đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược số hóa và phát triển trí tuệ nhân tạo của châu Âu. Trong nhiều năm qua, khu vực này bị đánh giá là đi sau Mỹ và Trung Quốc về năng lực hạ tầng AI. Tuy nhiên, Jupiter cho thấy châu Âu không chỉ muốn thu hẹp khoảng cách, mà còn định vị lại vai trò của mình trong cuộc đua công nghệ toàn cầu. Đây là nỗ lực thể hiện quyết tâm chính trị đi cùng với nguồn lực tài chính quy mô lớn.
Điểm đặc biệt trong cách tiếp cận của châu Âu là kết hợp đầu tư công nghệ với việc xây dựng “chủ quyền số”. Khác với các tập đoàn công nghệ Mỹ vốn nắm quyền chi phối lớn trong ngành AI, Liên minh châu Âu (EU) muốn hạ tầng tính toán phục vụ không chỉ cho doanh nghiệp lớn, mà còn cho hệ sinh thái nghiên cứu, trường đại học, startup và cả cơ quan chính phủ. Nhờ vậy, AI được kỳ vọng không rơi vào tay một nhóm nhỏ quyền lực, mà trở thành tài sản chung thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Theo Financial Times, việc EU chi hàng tỷ euro cho các siêu máy tính exascale và trung tâm dữ liệu không đơn thuần là bài toán cạnh tranh. Đây còn là cách khẳng định “tự cường chiến lược” trong lĩnh vực công nghệ – điều vốn bị xem là điểm yếu của châu Âu. Trong bối cảnh địa chính trị ngày càng phức tạp, năng lực AI không chỉ quyết định sức cạnh tranh kinh tế, mà còn tác động trực tiếp tới an ninh, quốc phòng và khả năng bảo vệ lợi ích lâu dài của khối.
Jupiter: Sức mạnh công nghệ và biểu tượng chủ quyền
Jupiter hiện đạt tốc độ 793 petaflop, tương đương sức mạnh xử lý khổng lồ có thể phân tích dữ liệu bằng hàng trăm tỷ cuốn sách chỉ trong vài giây. Điều này giúp châu Âu lần đầu tiên góp mặt trong nhóm “siêu cường tính toán” cùng Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc. Hơn cả một thành tựu kỹ thuật, Jupiter trở thành biểu tượng cho sự trở lại mạnh mẽ của EU trong lĩnh vực mà trước đây họ thường bị đánh giá là thụ động.
Điểm nổi bật khác là yếu tố “xanh” của dự án. Reuters cho biết Jupiter sử dụng hệ thống làm mát bằng nước và tái chế nhiệt thải để sưởi ấm khuôn viên nghiên cứu, giúp giảm đáng kể lượng khí thải carbon. Điều này phản ánh một triết lý công nghệ rõ ràng: phát triển AI phải song hành cùng mục tiêu phát triển bền vững. Trong khi các siêu máy tính ở Mỹ hay Trung Quốc thường bị chỉ trích vì tiêu thụ điện năng khổng lồ, Jupiter tạo ra sự khác biệt nhờ chứng minh công nghệ đỉnh cao có thể hài hòa với môi trường.
Ngoài ra, việc Jupiter được xây dựng tại Đức – quốc gia có nền công nghiệp chế tạo hàng đầu – mang tính biểu tượng chính trị. Nó khẳng định châu Âu không còn phụ thuộc hoàn toàn vào hạ tầng Mỹ, đồng thời củng cố niềm tin của các nước thành viên EU vào một tầm nhìn chung về chủ quyền số. Với người dân châu Âu, Jupiter không chỉ là chiếc máy tính mạnh nhất lục địa, mà còn là minh chứng cho khả năng đoàn kết và đầu tư chiến lược đúng lúc của khối.
Thủ tướng Đức cho biết đây là một trong những siêu máy tính nhanh nhất thế giới, nó có thể mở ra “những khả năng hoàn toàn mới cho việc huấn luyện các mô hình AI (Trí tuệ nhân tạo) hoặc các mô phỏng khoa học”. Ông khẳng định siêu máy tính Jupiter, hiện đứng thứ tư thế giới về tốc độ, chứng tỏ tham vọng của Đức trong việc giữ vai trò dẫn dắt cuộc cách mạng công nghệ đương đại.
Đầu tư vào hệ sinh thái AI: từ gigafactory đến dữ liệu
Siêu máy tính chỉ là một phần trong bức tranh lớn. Theo kế hoạch, EU sẽ triển khai bốn “AI gigafactory” – các trung tâm dữ liệu siêu quy mô, mỗi trung tâm có thể vận hành tới 100.000 GPU. Đây là hạ tầng cốt lõi để các doanh nghiệp và viện nghiên cứu có đủ nguồn lực huấn luyện và vận hành mô hình AI thế hệ mới. Tom’s Hardware nhận định, chính các trung tâm này mới là nền móng quyết định liệu châu Âu có đủ sức duy trì lợi thế AI lâu dài hay không.
Bên cạnh phần cứng, châu Âu cũng chú trọng xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu chất lượng cao. Trong bối cảnh AI phụ thuộc nặng vào dữ liệu huấn luyện, EU đi theo hướng “dữ liệu sạch, minh bạch và tuân thủ pháp luật”. Điều này khác với Trung Quốc, nơi dữ liệu phong phú nhưng ít chuẩn hóa, và Mỹ, nơi các tập đoàn tư nhân chiếm ưu thế trong kiểm soát dữ liệu. Cách tiếp cận của EU nhằm
