HỘI NHẬP|| Mỗi khi mua màng đến, cỏ dại là vấn đề nan giải của nhà nông, nó là kẻ thù thầm lặng của nông dân. Theo đánh giá của Tổ chức lương thực và nông nghiệp liên hợp quốc (FAO) kết quả của nghiên cứu của tổ chức môi trường Land care of New Zealand năm 2009 cho thấy cỏ dại gây thiệt hại 95 tỷ USD mỗi năm cho sản xuất lương thực trên toàn cầu so với mức 85 tỷ USD do dịch bệnh, 46 tỷ USD do sâu bọ phá hoại. 95 tỷ USD nói trên tương đương 380 triệu tấn lúa mì, chiếm hơn một nữa sản lượng lúa mì toàn thế giới. Tròng số trên có khoảng 70 tỷ USD bị thiệt hại ở các nước nghèo...
VẤN ĐỀ CỎ DẠI
Đối với Việt Nam vấn đề cỏ dại được nông dân quan tâm hàng đầu, có thể hiểu cách đơn giản nhất cỏ dại là loại thực vật mọc không đúng chỗ mà ta mong muốn;
Cỏ dại tranh chấp rất lớn đến sự sinh trưởng của các loài thực vật khác có ích cho con người như: nước- ánh sáng- dinh dưỡng có sẵn trong đất hoặc dinh dưỡng mà chúng ta tăng cường thêm, bón thêm để cho cây trồng hấp thu và phát triển tốt.
Cỏ dại ảnh hưởng rất lớn đến quá trinh canh tác của Bà con nông dân và có rất nhiều tác hại lên cây trồng:
- Làm giảm độ phì nhiêu của đất dần dẫn đến giảm năng suất và chất lượng các loại nông sản;
- Cỏ dại cũng làm tăng thêm giá thành sản xuất của nông dân như chi phí công lao động, máy móc thiết bị, nhiên liệu, hoá chất diệt cỏ…
Mùa mưa đang đến và mùa trồng mới là mong mỏi của người nông dân vì có nhiều vùng trồng chúng ta không thể chủ động vào nguồn nước mà phải chờ trời mưa, nhưng đó cũng là cơ hội cho cỏ dại mọc và phát triển một cách mạnh mẽ hơn cả cây trồng mà nông dân mong đợi.
- Mùa mưa tại Tây Nguyên thường diễn biến từ tháng 5 đến tháng 10 hằng năm, sau tháng 10 sẽ bắt đầu chuyển qua mùa khô; vì vậy yêu cầu của thời vụ phải rất khẩn trương mới đáp ứng được vấn đề thời tiết.
Cỏ dại khi phát triển mạnh mẽ còn là nguy cơ CHÁY rất cao khi chuyển từ giai đoạn mùa mưa qua mùa khô và nó còn là nơi trú ẩn cho các loại côn trùng và cụ thể nhất là chuột và cũng là nơi tiềm ẩn nguy cơ bệnh hại khác cho các loài kí chủ phụ như nấm gây hại cây trồng, mùa màng.
Theo đặc tính thực vật thì có nhiều loại cỏ dại được phân loại theo hệ thực vật như lá rộng- hoà bản và chác lác.
Về sinh sản của cỏ dại có thể có loài cỏ sinh sản hữu tính như bằng hạt hoặc sinh sản vô tính như căng hành, đây có thể nói là loại cỏ nguy hại nhất vì bộ rễ ăn sâu dưới mặt đất, rễ mọc kéo dài như loài cỏ TRANH- SẬY…, đây là nhóm cỏ khó trị nhất và nguy cơ cháy rừng rất cao khi cỏ lớn, cao và lúc này các biện pháp trừ cỏ dại cũng rất là khó và rất tốn kém chi phí cho người nông dân.
VẤN ĐỀ THUỐC TRỪ CỎ
Trước khi đây, khi chưa có thuốc trừ cỏ, con người đã có các biện pháp như sau:
1. Biện pháp thủ công: nhổ, cuốc và bừa…
Biện pháp này cũng mang lại lợi ích vào thời điểm đó như cây trồng giảm bớt áp lực cạnh tranh từ cỏ dại, bộ rễ thông thoáng, sau đó trồng cây hoặc bón phân ngay…
Tuy nhiên biện pháp này có nhiều hạn chế như:
- Thực hiện ở diện tích nhỏ, không thể áp dụng cho diện tích lớn vì chi phí rất cao, ví dụ trồng 1ha mía phải cần ít nhất 25 đến 30 công lao động và mỗi công LĐ phải trả ít nhất từ 150.000đ đến 250.000đ;
- Trong tình hình phát triển các khu chế xuất, khu công nghiệp hiện nay, lực lượng lao động nông nghiệp, nông thôn đổ xô vào đây ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp;
- Do nhổ, cuốc bằng thủ công nên có nhiều loại cây trồng rất dễ bị xâm nhập bởi nấm bệnh, vi khuẩn hoặc khác khi bộ rễ bị tổn thương như cây hồ tiêu…;
2. Biện pháp cơ giới hoá: đây là biện pháp tối ưu nhất trong đó có việc phòng trừ cỏ dại như trước khi trồng mới bà con nông dân sẽ dùng biện pháp đề cày, xới, bừa cho đất tơi xốp, tạo thông thoáng lớp đất mặt và chiều sâu của mặt đất, sau đó vun liếp, ô, thửa… như các loại cây như: Mía- dứa- đậu các loại…
Mặt giới hạn của biện pháp này:
- Cây trồng đã mọc xen lẫn trong rừng cỏ thì rất khó sử dụng cơ giới hóa;
- Những vùng đất gò đồi dốc thì cũng không thể đưa máy móc vào được.
- Diện tích của mỗi hộ nông dân vừa nhỏ vừa manh mún nên cũng rất khó đầu tư để trang bị loại máy móc này;
- Một số loại cây trồng mà bộ rễ rất dễ bị tổn thương khi sử dụng máy móc thiết bị như cây cao su, tiêu ...
3. Biện pháp trồng xen cây trồng khác: đây là 1 biện pháp mang lại lợi ích rất cao cho bà con nông dân vì theo biện pháp này thì khi trồng cây dài ngày chúng ta xen cây ngắn ngày vừa mang lại kinh tế từ cây trồng phụ, vừa giải quyết cỏ dại và vừa tái tạo nguồn phân xanh cho cây trồng dài ngày sau khi thu hoạch cây trồng ngắn ngày.
Cây trồng dài ngày như: cao su - cây nguyên liệu giấy chúng ta có thể trồng xen bằng cây họ đậu và cây cout du.
Mặt giới hạn của biện pháp này:
- Diện tích cây trồng dài ngày đa phần là rộng, lớn nên việc đầu tư cây trồng phụ là 1 vấn đề nan giải vì liên quan đến đầu tư các cơ sở hạ tầng khác như: kho, bãi, chế biến thô…;
- Việc người lạ thường xuyên vào khu vực này để chăm sóc và thu hoạch cũng gây ảnh hưởng năng suất, chất lượng cây trồng chính;
- Việc bón phân cho cây trồng chính rất khó vì khả năng cây trồng phụ hấp thụ trước;
- Bài toán đầu ra của cây trồng phụ cũng khó khăn như cỏ cout du chủ yếu là hạn chế cỏ dại và tạo phân xanh sau thu hoạch.
4. Biện pháp thuốc trừ cỏ hữu cơ, sinh học, thiên nhiên. Đây là biện pháp tốt nhất và bất kỳ Quốc gia nào cũng đang nghiên cứu và đầu tư.
Mặt giới hạn của biện pháp này:
- Chưa có nghiên cứu nhiều về thuốc trừ cỏ sinh học;
- Chi phí rất mắc trên đơn vị diện tích ha;
- Khó bảo quản trong quá trinh lưu thông phân phối và thời hạn sử dụng thuốc trừ cỏ hữu cơ, sinh học thiên nhiên rất ngắn;
5. Biện pháp phòng trừ cỏ dại bằng hoá học: đây có thể nói là biện pháp mà tất cả các QUỐC GIA trên thế giới đang sản xuất công nghiệp và sử dụng rộng rãi trong đó có nông nghiệp Việt Nam.
Tuy nhiên đã nói đến hoá học diệt cỏ là phải nói nguy cơ rất độc, độc và nguy cơ tiềm ẩn ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong nông sản, trái cây sau khi thu hoạchrất đọc khi con người sử dụng nó. Có những loại còn để lại di chứng đến mấy thế hệ sau này.
Chất độc màu da cam Dioxin là minh chứng cho lịch sử toàn nhân loại, trong đó Việt Nam chúng ta. Chất độc này đã có sẵn trong thuộc diệt cỏ 2,45 T.
Vậy Thế giới chúng ta phải làm gì để ngăn chặn việc này. Công ước ROTTERDAM đã bắt đầu từ đây.
Công ước ROTTERDAM ban hành về thủ tục thoả thuận thông báo trước đối với một số hoá chất và thuốc BVTV nguy hại trong Thương mại Quốc tế.
Công ước này đã để ngỏ cho tất cả các Quốc gia và các tổ chức hội nhậpkinh tế khu vực ký kết tại Rotterdam ngày 10 tháng 9 năm 1998 và chính thức bắt đầu có hiệu lực 24/02/2004 với sự tham gia thành viên của 265 cơ quan Quốc gia.
Việt Nam chúng ta chính thức phê chuẩn Công ước Rotterdam ngày 07/5/2007. Thực thi nghĩa vụ đã cam kết trong khuôn khổ công ước ROTTERDAM, Việt Nam ta đã tiến hành ban hành các văn bản Pháp Luật, những nghĩa vụ thông qua việc xây dựng và hoàn chỉnh hệ thống chính sách và pháp luật liên quan.
Đối với hoá chất độc hại thì Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã ban hành một số văn bản Pháp luật về thuốc trừ cỏ như sau.
1. Ngày 08/02/2017: Quyết định số 278/ QĐ-BNN-BVTV về việc loại bỏ thuốc BVTV có chứa hoạt chất 2,4 D và Paraquat ra khỏi danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam;
2. Ngày 10/4/2019: Quyết định số 1186/QĐ-BNN-BVTV về việc loại bỏ thuốc BVTV có chứa hoạt chất Glyphosate ra khỏi danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam.
Đối với phòng trừ cỏ dại bằng thuốc trừ cỏ thì danh mục được phép sử dụng rất nhiều rất đa dạng đối với cây lúa và cây trồng cạn, tuy nhiên trong bài viết này chỉ đề cập đến thuốc trừ cỏ khai hoang hay thuốc trừ cỏ không chọn lọc.
Hiện phổ biến nhiều nhất và dễ sử dụng là nhóm thuốc có hoạt chất Glufosinate Amonium hay gọi tắt là thuốc có gốc GA. Do lượng nhu cầu của Việt Nam ta đang vào giai đoạn mùa mưa và cũng là thời vụ gieo trồng cho cây trồng dài ngày, ngắn ngày, cây trồng cạn. Do yêu cầu của thời vụ nên giai đoạn này thông thường bà con nông dân phải xịt cỏ trước khi trồng và chuẩn bị khi dứt những cơn mưa cuối mùa để chuyển qua mùa khô. Nhu cầu diệt cỏ dại để chống cháy mùa khô nên lượng dùng rất lớn. Các nhà sản xuất nước ngoài như Trung Quốc, Ấn Độ không đáp ứng đủ nhu cầu và kéo theo đó là Gía cả.
Giá tại thời điểm này so với cùng kỳ năm trước đã tăng rất mạnh, hiện đã hơn 230% và sẽ còn tăng nữa. Do vậy khả năng sẽ không có thuốc để phòng trừ cỏ dại hoặc bà con nông dân phải bỏ ra một chi phí lớn để đầu tư. Trong khi đó giá nông sản, trái cây không tăng thì không thể bù cho chi phí này. Tiềm ẩn khác là bà con nông dân không trừ cỏ thì nguy cơ cháy rừng rất cao khi bước qua những tháng cuối năm và đầu năm mới tại Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Là cơ hội cho các loại côn trùng có hại nhất là các loại chuột tại các vùng trồng lúa khi vụ đông xuân chuẩn bị bước vào.
Hiện hoạt chất GA có rất nhiều tên Thương mại khác nhau của nhiều Công ty trong và ngoài nước đăng ký, có thể đáp ứng đủ lượng nhu cầu nhưng giá thì quá mắc không phù hợp với túi tiền của bà con nông dân.
Hơn thế nữa cũng có hoạt chất thứ hai thay thế hoạt chất ra khỏi danh mục sử dụng là hoạt chất Diquat. Hoạt chất này cũng tăng giá mạnh tuy không bằng GA do trong danh mục chỉ mới có 1 đến 2 tên Thương mại.
Việc phòng trừ có hại bằng thuốc trừ cỏ hóa học hiện nay là rất cần thiết. Tuy nhiên bà con nông dân cần quan tâm đến tính bức thiết của mùa vụ cũng như sự lựa chọn những sản phẩm thuốc trừ cỏ mang lại hiệu quả kinh tế cao đồng thời không ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như ô nhiễm môi trường.
