Các nhà khoa học tại Nhật Bản vừa công bố một bước tiến đột phá trong lĩnh vực y học: Phát triển thành công máu nhân tạo có thể truyền được cho mọi nhóm máu mà không cần bảo quản lạnh. Công nghệ mới này mở ra hy vọng to lớn cho hàng triệu bệnh nhân cần truyền máu khẩn cấp, đặc biệt ở những khu vực thiếu điều kiện y tế như vùng sâu vùng xa, vùng thiên tai hoặc chiến sự.
Trong bối cảnh tình trạng thiếu máu nghiêm trọng đang diễn ra trên toàn cầu, theo cảnh báo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc tìm được nguồn máu phù hợp luôn là thách thức lớn. Quá trình xác định nhóm máu và thực hiện xét nghiệm chéo không chỉ tốn kém mà còn tiêu tốn thời gian quý báu – yếu tố có thể quyết định sự sống còn của người bệnh trong tình huống khẩn cấp.
Tuy nhiên, một nhóm nghiên cứu tại Đại học Y khoa Nara (Nhật Bản) đang thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận truyền máu trong y học khẩn cấp. Họ đã phát triển thành công một loại máu nhân tạo không mang dấu hiệu phân biệt nhóm máu. Loại máu nhân tạo này không chứa các dấu hiệu đặc hiệu dùng để xác định khả năng tương thích (như nhóm máu A, B, AB hoặc O), do đó có thể truyền an toàn cho bất kỳ bệnh nhân nào mà không cần thử nghiệm chéo phức tạp và tốn thời gian.
Một bước ngoặt chưa từng có trong ngành y học khẩn cấp vừa được hé lộ từ Nhật Bản: các nhà nghiên cứu đã chế tạo thành công loại máu nhân tạo không phân biệt nhóm máu, có thể truyền cho bất kỳ ai – ở bất kỳ đâu – mà không cần đến tủ lạnh hay điều kiện bảo quản đặc biệt. Không chỉ mở ra kỳ vọng cứu sống hàng triệu người, phát minh này còn đặt dấu chấm hết cho nỗi ám ảnh toàn cầu mang tên “thiếu máu cấp cứu”.
Theo giáo sư Hiromi Sakai - người dẫn đầu dự án, nhóm nghiên cứu sử dụng hemoglobin từ máu hiến đã hết hạn sử dụng – vốn thường bị loại bỏ – để tạo ra tế bào hồng cầu nhân tạo. Hemoglobin này được bao bọc trong các bong bóng nano cấu tạo từ chất béo, mô phỏng lớp màng tế bào hồng cầu tự nhiên.
Cách làm này không chỉ giúp bảo vệ hemoglobin khỏi bị cơ thể đào thải, mà còn loại bỏ nguy cơ lây nhiễm virus, vi khuẩn từ người hiến máu. Đặc biệt, loại máu nhân tạo này có thể lưu trữ ở nhiệt độ phòng đến hai năm, và trong tủ lạnh lên đến năm năm – vượt trội so với máu thông thường vốn chỉ sử dụng được trong khoảng 42 ngày và yêu cầu bảo quản lạnh liên tục.
Công nghệ này vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, nhưng kết quả ban đầu rất khả quan. Các thử nghiệm trên người đã bắt đầu từ năm 2022, cho thấy những người tình nguyện khỏe mạnh có thể tiếp nhận máu nhân tạo một cách an toàn, không có tác dụng phụ nghiêm trọng đáng kể. Theo báo cáo của Tokyo Weekender , thử nghiệm hiện đang kiểm tra liều lượng lớn hơn (từ 100 đến 400 ml) để đánh giá mức độ hiệu quả và an toàn chi tiết hơn.
Nếu thành công, máu nhân tạo của Nhật Bản không chỉ giảm bớt gánh nặng cho các ngân hàng máu mà còn đảm bảo việc truyền máu cứu người được thực hiện nhanh chóng, an toàn và hiệu quả hơn, bất kể nhóm máu hay cơ sở hạ tầng y tế. Đây là một bước tiến vĩ đại, mang lại hy vọng về một tương lai nơi không ai phải mất mạng vì thiếu máu.
Nguồn:
Japan Times (3/7/2025), dự án máu nhân tạo do giáo sư Hiromi Sakai (Đại học Y khoa Nara) đứng đầu đã đạt bước tiến đáng kể trong khả năng truyền máu không cần phân nhóm và bảo quản dễ dàng.
Thông tin bổ sung từ Nikkei Asia và NHK World (6/2025) cho biết các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu đang ghi nhận phản ứng tích cực.
Số liệu về tình trạng thiếu máu toàn cầu được trích từ báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2024.
