Trong bối cảnh thế giới bước vào giai đoạn đa cực ngày càng rõ nét, vai trò và tham vọng của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang được đặt dưới nhiều góc nhìn tranh luận. Chính sách đối ngoại, kinh tế và địa chiến lược mà Washington theo đuổi không chỉ phản ánh ưu tiên của chính quyền Trump mà còn cho thấy cách Mỹ đối phó với những thách thức lớn từ Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU) và các khối quyền lực khác.
Trump đang tìm cách củng cố vị thế của Mỹ, đặc biệt tại Tây bán cầu, bằng cách làm mới học thuyết Monroe từ thế kỷ XIX — ưu tiên vai trò thống trị của Mỹ trong khu vực và cố gắng giảm thiểu sự can dự của các cường quốc ngoài châu Mỹ. Tuy nhiên, nỗ lực này vấp phải thực tế địa chính trị đã thay đổi sâu rộng khi Trung Quốc, EU và các quốc gia khác thể hiện sức mạnh độc lập và liên kết chặt hơn trong các hiệp định thương mại và quan hệ song phương.
Trung Quốc tiếp tục nổi lên như một đối trọng kinh tế và chính trị lớn đối với Washington. Với vai trò lớn trong các chuỗi cung ứng toàn cầu, thị trường tiêu dùng và nền công nghệ, Bắc Kinh khiến chiến lược tái khẳng định vị thế độc tôn của Mỹ trở nên khó khăn hơn. Sự hiện diện mạnh mẽ của Trung Quốc ở châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh thông qua đầu tư và các sáng kiến kinh tế đã tạo ra các mạng lưới liên kết mà Washington từng độc quyền dẫn dắt.
Ở phía đối tác và đồng minh, Liên minh châu Âu cũng đang thúc đẩy những thỏa thuận rộng lớn, chẳng hạn như hiệp định thương mại tự do với Mercosur, điều này có thể làm giảm ảnh hưởng kinh tế và chính trị của Mỹ tại các khu vực quan trọng. Ngoài ra, các liên kết văn hoá và lịch sử giữa các nước Nam Mỹ và châu Âu cũng khiến học thuyết áp đặt quyền lực theo kiểu Monroe gặp hạn chế khi hợp tác khu vực ngày càng đa phương.
Bên cạnh đó, hình ảnh Mỹ dưới thời Trump trong vài năm trở lại đây khiến nhiều nhà phân tích quốc tế băn khoăn về mô hình vai trò toàn cầu của Washington. Trong khi prior đơn phương — “America First” được nhấn mạnh, cách tiếp cận này đôi khi bị nhận xét là thiếu sự kết nối với các đồng minh truyền thống, đồng thời đẩy lùi vai trò lãnh đạo đa phương mà Washington từng đảm nhiệm sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Các chuyên gia bình luận điều này giống như một sự “rút lui chiến lược” có thể thu hẹp ảnh hưởng của Mỹ trên trường quốc tế.
Chính sách này thể hiện rõ qua những quyết định như cắt giảm vai trò tham gia hay hỗ trợ các thể chế đa phương, gây ra tranh cãi tại quốc tế và ngay cả trong nước Mỹ. Một số nhà phân tích nhận định, việc khước từ vai trò tích cực trong các mối quan hệ đa quốc gia có thể làm cho Mỹ “yếu đi” thay vì mạnh lên khi đứng một mình.
Đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, nơi tranh chấp về ảnh hưởng gia tăng, Trump vẫn duy trì các chính sách nhằm hạn chế ảnh hưởng của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ, thương mại và an ninh. Tuy nhiên, việc cân bằng giữa duy trì trật tự liên minh truyền thống với thúc đẩy mối quan hệ mới hoặc đàm phán lại các thỏa thuận quốc tế sau khi Mỹ rút lui từng phần là một bài toán không dễ giải.
Tại Trung Đông và Vùng Vịnh, chính quyền Trump cũng tìm kiếm củng cố liên minh với các nước như Saudi Arabia, Qatar và UAE thông qua các chuyến công du và hợp tác quốc phòng – kinh tế. Các bước đi này phần nào phản ánh nỗ lực giữ vững vị thế chiến lược của Mỹ tại một khu vực năng động, nơi quyền lực địa chính trị liên tục dịch chuyển.
Dưới áp lực trật tự đa cực, tham vọng của Trump cũng đối mặt nhiều thách thức trong nước. Các phân tích cho thấy dư luận và các quyết sách của ông đang tạo sức ép lớn đối với nội bộ nước Mỹ, nhất là trong bối cảnh chuẩn bị cho kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026. Điều này có thể ảnh hưởng tới cách Washington triển khai chính sách quốc tế, khi việc cân bằng giữa ưu tiên trong nước và ảnh hưởng toàn cầu trở nên ngày càng phức tạp.
Trong một thế giới ngày càng đa cực với những trục quyền lực mới nổi, tham vọng đặt Mỹ trở lại vị thế tối thượng trên bản đồ quốc tế của Trump phải đối diện nhiều rào cản cả về kinh tế, chính trị lẫn văn hoá. Con đường thực hiện mục tiêu này đòi hỏi không chỉ sức mạnh quốc gia mà còn sự điều chỉnh linh hoạt trước các diễn biến không ngừng của trật tự thế giới. Các lựa chọn chính sách trong những tháng tới sẽ là thước đo rõ rệt nhất cho tầm nhìn chiến lược của Washington trong kỷ nguyên mới.
