Thay đổi pháp luật — thay đổi bản chất vụ án
Theo hồ sơ, tại phiên sơ thẩm trước đó, bị cáo Thành bị tuyên phạt 6 năm tù và phạt bổ sung 30 triệu đồng về hành vi mua bán, nhân giống trái phép gà lôi trắng – loài động vật được bảo vệ nghiêm ngặt tại thời điểm vi phạm.
Tuy nhiên, từ ngày 1-7-2025, Thông tư 27/2025/TT-BNNMT chính thức có hiệu lực, điều chỉnh danh mục các loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm. Theo quy định mới, gà lôi trắng đã được chuyển từ Nhóm IB sang Nhóm IIB, mức độ bảo vệ giảm. Đây là cơ sở quan trọng để cơ quan tố tụng xem xét lại toàn bộ vụ án.
Tại phiên phúc thẩm, Viện KSND tỉnh Hưng Yên đề nghị miễn trách nhiệm hình sự cho bị cáo, căn cứ theo Điều 29 Bộ luật Hình sự về áp dụng quy định có lợi cho người phạm tội khi chính sách pháp luật thay đổi. HĐXX đã chấp nhận đề nghị này, tuyên miễn trách nhiệm hình sự và trả tự do cho bị cáo.
Bài học trong áp dụng chính sách hình sự
Theo các chuyên gia pháp lý, vụ án “Gà lôi trắng” là ví dụ điển hình cho việc áp dụng nguyên tắc nhân đạo trong luật hình sự. Khi hành vi không còn bị coi là nguy hiểm cho xã hội theo quy định mới, người phạm tội được hưởng chính sách khoan hồng của pháp luật, thể hiện tinh thần tiến bộ, linh hoạt của hệ thống tư pháp Việt Nam. Đây cũng là minh chứng cho nguyên tắc “pháp luật không nhằm trừng phạt mà hướng tới công bằng và tái hòa nhập xã hội”.
Tuy nhiên, vụ việc cũng làm nổi bật một thực tế đáng chú ý: chính sách thay đổi nhưng hệ thống hướng dẫn thực thi chưa thực sự đồng bộ, dẫn đến việc xử lý chậm trễ, kéo dài tố tụng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân. Các chuyên gia cho rằng, khi có sự điều chỉnh trong các văn bản pháp luật — đặc biệt liên quan đến danh mục loài bảo vệ nghiêm ngặt thì cần có cơ chế cập nhật nhanh cho toàn hệ thống tố tụng, từ cơ quan điều tra, viện kiểm sát đến tòa án.
Bên cạnh đó, cũng cần tăng cường công tác truyền thông chính sách để người dân, doanh nghiệp, và các tổ chức bảo tồn nắm rõ những thay đổi pháp lý, tránh tình trạng vô tình vi phạm do thiếu thông tin. Đây là yếu tố quan trọng để pháp luật không chỉ là công cụ điều chỉnh hành vi mà còn là nền tảng tạo sự đồng thuận xã hội trong bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là động vật hoang dã.
