PV: Thú chơi hoa lan vốn là một thú chơi nhân văn tạo nhã, tuy nhiên gần đây nó tạo ra dư luận trái chiều bởi những thương vụ mua bán cóa giá trị lên đến hàng trăm tỷ đồng. Nhiều người cho rằng những thương vụ này là ảo và không loại trừ đó hành vi lừa đảo?! Ý kiến của ông về việc này như thế nào?
Ông Vương Xuân Nguyên: Đúng là khi mới nghe một giao dịch hoa lan có giá trị lên tới 10 triệu đô la thì bất kỳ ai cũng không khỏi tò mò và đặt ra những câu hỏi nghi vấn có liên quan. Tuy nhiên, chúng ta cần phải bình tĩnh tìm hiểu xem bản chất của những thương vụ này. Xem đó là đây là những giao dịch đã hoàn thành hay chỉ hoàn thành một phần còn lại là cam kết tương lai; Đồng thời phải xem phương thức giao dịch cụ thể của những thương vụ này là thỏa thuận hàng đổi hàng hay mua bán trao đổi bằng tiền thuần túy.
Ông Vương Xuân Nguyên, Chánh Văn phòng Hội Sinh Vật Cảnh Hà Nội
Tôi cũng đã từng tìm hiểu một số vụ giao dịch hoa lan đột biến có giá trị lớn trước đó thì được biết, đây là những thỏa thuận giao dịch giá trị tương lai, những giao dịch mang tính chất đặt hàng, sau một thời gian nhất định có sản phẩm mới phải thành toán hết tiền. Tuy nhiên, người mua tâm lý sợ người bán đánh tháo không bán khi giá lên cao hơn trong tương lai nên họ đã chấp nhận rủi ro trả tiền toàn phần hay một phần dựa vào độ tin cậy lẫn nhau. Cũng có trường hợp là giao dịch đổi hàng chác hàng hóa với nhau, khi đó giá trị giao dịch do hai bên tự quy ước với nhau, tiền không phải là vật trung gian trong các thương vụ mua bán trao đổi như vậy.
Theo tôi, hoa lan là một loại hàng hóa đặc thù không phải hàng hóa thiết yếu nên giá cả của nó thấp hay cao thì cũng không tác động nhiều đến hành vi mua sắm của đông đảo người dân. Bởi đây là mặt hàng đòi hỏi người sở hữu phải thực sự sự đam mê, có hiểu về về lan và các điều kiện về kinh tế, thời gian, không gian chăm sóc lan thì chúng mới tồn tại và phát triển được.
PV: Tuy nhiên nhiều người vẫn không khỏi băn khoăn rằng tại sao hoa lan đột biến lại sốt đột biến như vậy, có gì bất thường phía sau hiện tượng này?
Ông Vương Xuân Nguyên: Trước hết cần phải khẳng định rằng thú sưu tầm các loại hoa lan đột biến đã có nhiều chục năm nay. Lan Đột Biến nếu hội tụ đủ các yếu tố về hương thơm, màu sắc, hình thái là nguồn gen thực vật đặc biệt quý hiếm phải trải qua một quá trình biến đổi bên trong hoặc bên ngoài từ hàng triệu triệu cá thể mới có được một cá thể. Do các loài hoa này rất đắt đỏ và khó chăm sóc, có độ rủi ro cao nên thường chỉ có những người thật có điều kiện về kinh tế hoặc quá đam mê mới dám bỏ ra số tiền lớn để sở hữu nó.
Nhờ đó, mà nhiều giống hoa đột biến quý cũng đã được Quốc tế đã đặt theo tên người Việt đang sở hữu nó như Lan Hài Trần Tuấn; Lan Hài Chu Xuân Cảnh…Và cũng có hàng chục giống chưa đăng ký bản quyền quốc tế nhưng đã được người sở hữu tự đặt tên như: 5 Cánh trắng Phú Thọ; 5 Cánh trắng Hiển Oanh; Thăng Long; Bảo Duy; Bạch Tuyết và nhiều cái tên mỹ miều khác.
Một bông hoa đột biến có tên Hồng Minh Châu
Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, những người chơi đã dần dần làm chủ được quy trình chăm sóc và nhiều người nhanh nhạy nhận ra đây là một mặt hàng rất tiềm năng để phát triển kinh tế đã đầu tư phát triển với quy mô hàng hóa. Cùng với đó, hoa cây cảnh là một mặt hàng lĩnh vực nông nghiệp đang được Nhà nước khuyến khích phát triển trong quá trình tài cấu trúc lại ngành nông nghiệp với nhiều chính sách ưu đãi như thuế, tín dụng, đất đai. Đặc biệt do tác động của đại dịch COVID19, nhiều ngành bị đình trệ sản xuất kinh doanh, kênh đầu tư và dòng tiền bị đứt gãy. Từ đó dẫn tới nhiều dòng vốn từ các ngành khác chuyển vào đầu tư vào lĩnh vực hoa Lan Đột Biến.
Khi lượng cung tăng qua lớn, trong khi cầu hạn chế thì giá trị trao đổi dưới bất kỳ hình thức nào cũng bị đẩy lên “đột biến”. Tuy nhiên, cũng từ đó nảy sinh không ít hệ lụy gây dư luận trái chiều và có cả những trường hợp cá biệt đã lợi dụng sự khan hiếm của Lan Đột Biến để buôn bán giả mạo Lan Đột Biến nhằm chiếm đoạt tài sản như một số vụ việc đã bị cơ quan chức năng xử lý vừa qua.
PV: Những lợi ích thực sự của phong trào phát triển hoa lan đột biến và những loại rủi ro nào có thể phát sinh?
Ông Vương Xuân Nguyên: Tiềm năng phát triển ngành hoa cây cảnh ở Việt Nam còn rất lớn. Hiện nay, chi tiêu bình quân đầu người cho tiêu dùng hoa ở Việt Nam vào khoảng 2 USD (tổng nhu cầu vào khoảng 200 triệu USD năm), trong nhu cầu này của khu vực và thế giới là 10 – 15 USD. Chúng ta là một nước đa dạng sinh học thứ 16 của thế giới nhưng hàng năm vẫn phải nhập khẩu hoa cây cảnh trên dưới 50% tổng sản lượng tiêu dùng. Xuất khẩu hoa cây cảnh mới được khoảng 600 triệu USD nhưng chủ yếu là của các công ty nước ngoài đang sản xuất tại Việt Nam.
Chính vì vậy phát triển hoa lan đột biến hay các loại hoa cây cảnh bản địa trong nước để phục vụ nhu cầu tiêu dùng trương nước, từng bước giảm được nhập khẩu các mặt hàng tương tự có ý nghĩa rất lớn về kinh tế vĩ mô. Hoa lan đột biến hay các loại hoa cây cảnh bản địa phát triển còn góp phần giải quyết công ăn việc làm cho một bộ phận lao động ở nông thôn cũng như thành thị; kéo theo nhiều ngành phụ trợ phục vụ cho nó phát triển theo; góp phần cải thiện môi trường sinh thái, bảo tồn nét đẹp văn hóa của ông cha; duy trì sự đa dạng sinh học…Ngoài ra, còn hình thành nên cộng đồng những người sản xuất, sưu tầm, yêu vẻ đẹp của thiên nhiên và có nhiều hoạt động thiện nguyện. Chỉ tính riêng năm 2020, cộng đồng những người yêu hoa lan Việt Nam đã đóng góp hơn 80 tỷ đồng cho phòng chống COVID19 và giúp đờ đồng bào khắc phục hậu quả thiên tai ở miền Trung.
Tuy nhiên, trong nền kinh tế thị trường, Lan Đột Biến cũng giống bất kỳ một ngành hàng nào khi phát triển sôi động cũng dễ phát sinh mặt trái tiêu cực kèm theo: Như giả mạo lan đột biến; đưa ra những thông tin không trung thực hay những thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh, thậm chí là sự lừa đảo chiếm đoạt tài sản…Đây là những hiện tượng tiêu cực, vi phạm pháp luật mà chúng ta cần phải kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn để đảm bảo sự phát triển lành mạnh của một ngành kinh tế.
PV: Nhiều ý kiến cho rằng để ngăn chặn tình trang sốt ảo và những rủi ro như ông vừa nêu thì nhà nước cần phải điều tiết hoạt động này bằng công cụ thuế và các quy định của pháp luật. Ông có nhận định ý về vấn đề này?
Ông Vương Xuân Nguyên: Lan Đột Biến nói riêng hay sản phẩm hoa cây cảnh do người lao động trực tiếp sản xuất, nuôi trồng là đối tượng cây trồng trong nông nghiệp đang được ưu tiên phát triển. Nên hoạt động có liên quan chẳng những không phải đóng thuế mà còn được hưởng nhiều chính sách ưu đại như vốn, đất đai, KHCN theo Nghị định số 52, 57, 98 năm 2018 của Chính phủ và các quy định khác có liên quan. Còn hoạt động kinh doanh mua đi bán lại những mặt hàng này vẫn phải đóng thuế theo quy định.
Ngoài ra, không chỉ lĩnh vực này mà bất kỳ lĩnh vực nào, hoạt động nào của cá nhân, tổ chức gây ảnh hưởng xấu đến đời sống, an ninh trật tự của xã hội đều bị xử lý theo các quy định của pháp luật dưới góc độ Dân sự hoặc Hình sự. Tôi mong rằng các cơ quan chức năng, trong thời gian tới cần tăng cường quản lý, kịp thời phát hiện những bất cập để một mặt hỗ trợ bảo vệ những quyền lợi chính đáng của cá nhân, tổ chức làm ăn chân chính, mặt khác cũng kịp thời ngăn chặn và xử lý nghiêm những cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật.
PV: Ông có lời khuyên gì dành cho những người đã, đang và sẽ tham gia vào thị trường này?
Ông Vương Xuân Nguyên: Đúng là thị trường sản xuất, kinh doanh và dịch vụ hoa lan cây cảnh đang rất tiềm năng, đặc biệt là hoa lan đột biến bản địa. Tuy nhiên, bất kỳ hoạt động nào cơ hội luôn đi cùng với thách thức, lợi nhuận thường đi đôi với rủi ro. Vì vậy không nên đầu tư sản xuất kinh doanh theo tâm lý đám đông. Càng không nên dùng đòn bẩy vốn từ các nguồn vay mượn lãi suất cao.
Dù là người mới chơi hay tham gia đầu từ sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực hoa Lan Đột Biến thì cũng nên chuẩn bị kỹ lưỡng các yếu tố như: Kiến thức chuyên môn vững vàng; Chủ động về nguồn vốn; Công tác Quản trị sản xuất tốt, cùng với khả năng nắm bắt kịp thời những nhu cầu thị hiếu mới của thị trường; Có thời gian trải nghiệm trong lĩnh vực này từ thấp đến cao qua các phân khúc của thị trường.
Vì sự phát triển bền vững của lĩnh vực này, chúng tôi dưới góc độ của Hội chuyên ngành, mong muốn bên cạnh sự tăng cường quản lý của các cơ quan chức năng, mỗi chủ thể tham gia vào thị trường này cần phải chủ động minh bạch hóa thông tin, xây dựng văn hóa sản xuất kinh doanh chân chính, hài hóa các mặt lợi ích, luôn có tinh thần tượng tôn pháp luật, đấu tranh với những hành vi vi phạm pháp luật, nhất là những những hành vi lừa đảo, giả mạo Lan Đột Biến, thổi giá, nâng giá gây nhiễu loạn thi trường, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của một ngành hàng đang được ưu tiên phát triển trong quá trình tái cấu trúc ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
PV: Xin cảm ơn ông!
