Cam Khê Động thuộc huyện Thiên Trụ, là ngôi làng cổ đã tồn tại hàng trăm năm, bao quanh là núi non, rừng rậm và suối thác. Nơi đây, kungfu không phải thú vui hay bộ môn thể thao mà là một phần thiết yếu trong nếp sống. Con trai buộc phải luyện võ từ nhỏ, còn con gái cũng dần theo học và trở thành những người tập kungfu thuần thục.
Mỗi người dân đều gắn bó với một trường phái võ khác nhau, chủ yếu mô phỏng các động tác của hổ, báo, rắn… rồi phát triển thành hệ thống quyền thuật riêng biệt. Người dân truyền tai nhau giả thuyết rằng truyền thống này bắt nguồn từ thời xưa, khi thú dữ thường xuyên tấn công làng. Để bảo vệ bản thân, họ học võ và hình thành nên một cộng đồng “kungfu thủ” đặc biệt. Dù sở hữu võ nghệ cao cường, người dân Cam Khê Động không chuộng bạo lực vì với họ kungfu chỉ đơn giản là bản năng tự vệ được hun đúc từ lịch sử.
Theo sử liệu địa phương, Cam Khê Động hình thành từ thời Hồng Vũ (nhà Minh), khi một nhóm người tị nạn từ Giang Tây tìm đến vùng núi hiểm trở này để lánh nạn. Địa thế hẻo lánh, đường sá cách trở khiến làng gần như tách biệt với thế giới bên ngoài. Trong nhiều năm, người dân chỉ sống bằng nông nghiệp tự cung tự cấp, quá nửa số hộ gia đình nằm trong diện nghèo.
Tuy vậy, ngôi làng vẫn bảo tồn được kho tàng văn hóa kungfu độc đáo cùng cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ. Mãi đến năm 2015, tuyến đường nhựa đầu tiên mới được xây dựng, mở ra cơ hội phát triển du lịch văn hóa và giúp làng Kungfu dần được biết đến rộng rãi hơn.
Ngày nay, bước chân vào Cam Khê Động, du khách có thể bắt gặp hình ảnh những cụ già gánh nặng hàng chục cân băng qua đường mòn, thanh niên luyện quyền bên suối, hay những đứa trẻ trèo cây nhanh như sóc. Không khí tập võ hiện diện ở mọi ngóc ngách: từ sân đình, đường làng cho đến bên thác nước.
Bên cạnh đó, người dân cũng đẩy mạnh phát triển các sản phẩm đặc sản địa phương như hoa cúc kungfu, bưởi phượng, trà du… nhằm tạo thêm sinh kế. Võ thuật, nhờ vậy, không còn là truyền thống khép kín mà dần trở thành một “thương hiệu văn hóa” giúp Cam Khê Động hòa nhập với thế giới bên ngoài.
Dù không rõ từ khi nào kungfu trở thành máu thịt của làng, nhưng người dân nơi đây vẫn tự hào về truyền thống đó. Khi lớp thanh niên ngày nay rời quê đi làm ăn xa, phụ nữ trong làng được khuyến khích học võ để tiếp tục duy trì ngọn lửa truyền thống. Với họ, kungfu không chỉ là cách bảo vệ bản thân mà còn là linh hồn của cả cộng đồng.
Cam Khê Động không ồn ào, náo nhiệt. Giữa đại ngàn Quý Châu, nơi này vẫn kiên nhẫn bảo tồn một di sản võ thuật hàng trăm năm tuổi — một minh chứng sống động về sức sống bền bỉ của văn hóa truyền thống.
