Với giọng ca truyền cảm, trí tuệ sắc sảo và lòng say mê nghệ thuật cải lương, nghệ sĩ nhân dân Bạch Tuyết đã khẳng định vị thế biểu tượng trong lòng khán giả nhiều thế hệ. Bà không chỉ là "Cải lương chi bảo", mà còn là một trong những tiến sĩ đầu tiên nghiên cứu về nghệ thuật cải lương Việt Nam.
Từ làng quê An Giang đến ánh đèn sân khấu
Nghệ sĩ Bạch Tuyết tên thật là Nguyễn Thị Bạch Tuyết, sinh ngày 24/12/1945 tại làng Khánh Bình, Châu Đốc (nay là Khánh An, An Phú, An Giang). Từ nhỏ, bà đã bộc lộ năng khiếu ca hát, thường được mời biểu diễn trong các chương trình văn nghệ học đường. Mất mẹ từ năm 9 tuổi, bà bắt đầu đi hát tân nhạc tại các nhà hàng, thể hiện những ca khúc nổi tiếng như Nắng đẹp miền Nam, Làng tôi, Tiếng còi trong sương đêm...
Niềm ngưỡng mộ với nghệ sĩ Thanh Nga cùng lời động viên từ thần tượng đã trở thành chất xúc tác đưa Bạch Tuyết đến với cải lương. Năm 1960, trong thời gian học tại trường nội trú Công giáo, bà gặp gỡ và được soạn giả Điêu Huyền nhận làm con nuôi, từ đó gia nhập đoàn cải lương Kiên Giang – bước ngoặt lớn đầu tiên trong sự nghiệp.
Thành danh và tỏa sáng
Năm 1961, bà gây ấn tượng mạnh với vai chính trong vở Lá thắm chỉ hồng và sau đó được mời về đoàn Thống Nhất. Tên tuổi Bạch Tuyết dần lan rộng với các vai diễn nổi bật như trong Tiếng hát Muồng Tênh. Bà đoạt giải Thanh Tâm dành cho diễn viên triển vọng năm 1963 và luôn ưu tiên việc học dù đang ở đỉnh cao sự nghiệp.
Năm 1964, bà về đầu quân cho đoàn Dạ Lý Hương, cộng tác cùng cặp soạn giả Hà Triều – Hoa Phượng. Vai diễn trong Tần nương thất năm 1965 mang về cho bà Huy chương Vàng Thanh Tâm. Cũng trong năm này, bà được báo giới và khán giả ưu ái gọi là “Cải lương chi bảo” sau thành công của vai diễn trong Tuyệt tình ca.
"Cặp sóng thần" và dấu ấn thời đại
Năm 1966, nghệ sĩ Hùng Cường gia nhập đoàn Dạ Lý Hương, cùng Bạch Tuyết tạo nên "cặp sóng thần" lừng lẫy sân khấu cải lương. Họ trở thành hiện tượng, được đông đảo công chúng yêu mến.
Năm 1971, cả hai thành lập đoàn Hùng Cường – Bạch Tuyết (sau đổi tên thành Đoàn ca kịch Bạch Tuyết), biểu diễn nhiều vở kinh điển, tuy nhiên đoàn tan rã sau một thời gian vì khó khăn trong quản lý.
Học thuật và cống hiến bền bỉ
Không ngừng học hỏi, bà theo học Đại học Văn khoa, tốt nghiệp Cử nhân Ngữ văn năm 1985. Năm 1988, bà nhận danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú và hoàn tất chương trình đạo diễn tại Viện Hàn lâm Sân khấu & Điện ảnh Sofia (Bulgaria). Năm 1995, bà bảo vệ thành công luận án tiến sĩ với đề tài nghiên cứu về sự thích nghi của sân khấu truyền thống Đông Nam Á với đời sống hiện đại, trở thành tiến sĩ cải lương đầu tiên của Việt Nam.
Hiện bà là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, Bảo tồn và Phát triển Văn hóa – Văn hóa Dân tộc thuộc Trường Đại học Bình Dương. Bà tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật có giá trị và kết hợp sản xuất talkshow Chân dung đối thoại cùng Đài Truyền hình Bình Dương.
Vẫn cháy hết mình vì cải lương
Năm 2012, bà được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân. Dù tuổi cao, bà vẫn tích cực biểu diễn, giảng dạy và sáng tác. Một số dự án nổi bật gần đây có thể kể đến Học viện cải lương, Tiếp bước trăm năm, Việt phục, Diễn kịch một mình...
Bạch Tuyết cũng gây chú ý khi hợp tác với rapper Wowy trong MV Tia sáng cuối cùng (2023), từng làm giám khảo Chuông vàng vọng cổ, và xuất hiện trong phim Biệt đội rất ổn.
Bà sáng tác vọng cổ từ nhạc mới dưới bút danh Nguyễn Thị Khánh An và từng chuyển thể tác phẩm Kinh Pháp Cú thành trường ca cải lương đầy tâm huyết.
Chuyện đời – những khúc quanh cảm động
Cuộc sống riêng của Bạch Tuyết trải qua nhiều sóng gió. Bà từng ba lần tìm đến cái chết nhưng đều không thành. Sau đó, bà quy y Tam bảo, được Sư bà Thông Huệ đặt pháp danh Diệu Lộc tại chùa Sắc Tứ (Tiền Giang), và học Thiền theo thiền phái Trúc Lâm Yên Tử cùng Thiền sư Thích Thanh Từ.
Bà từng kết hôn với danh thủ Phạm Huỳnh Tam Lang năm 1967, nhưng chia tay năm 1974. Cùng năm, bà tái hôn với ông Charles Nguyễn Văn Đức – một Việt kiều Pháp, và có một con trai là Bảo Giang Valery Bauduin. Hiện con trai và ba cháu nội của bà sinh sống tại Mỹ. Dù có gia đình ở nước ngoài, bà vẫn giữ quốc tịch Việt Nam và dành trọn tâm huyết cho nền nghệ thuật nước nhà.
