1. Gạo và ngũ cốc khô – nền tảng của sự sống
Gạo luôn là thực phẩm cốt lõi trong mọi tình huống khẩn cấp. Sau bão, khi nguồn cung lương thực bị gián đoạn, gạo và các loại ngũ cốc khô như mì, yến mạch, miến, bánh quy khô trở thành lựa chọn lý tưởng. Chúng cung cấp năng lượng ổn định, dễ bảo quản, và không cần điều kiện lạnh.
Đặc biệt, nên chọn loại gạo hút chân không hoặc được đóng gói chống ẩm để kéo dài thời hạn sử dụng. Trong vùng bị cô lập, gạo lứt hoặc yến mạch còn giúp duy trì sức khỏe tiêu hóa, hạn chế suy nhược khi nguồn rau xanh khan hiếm.
2. Cá hộp và thịt hộp – “nguồn đạm thép” trong thiên tai
Cá ngừ, cá mòi, thịt bò hoặc thịt gà đóng hộp không chỉ tiện lợi mà còn giàu protein, giúp phục hồi thể lực nhanh. Sau bão Ragasa, nhiều gia đình phải sống trong điều kiện mất điện dài ngày; lúc này, thực phẩm hộp là giải pháp tối ưu vì không cần bảo quản lạnh.
Một mẹo nhỏ: hãy ưu tiên sản phẩm có nắp bật và ít dầu mỡ, hạn sử dụng dài từ 1–2 năm. Khi chế biến, bạn có thể tận dụng nước sốt trong hộp để nấu cháo, xào mì hoặc làm canh nhanh – vừa tiết kiệm nước, vừa đảm bảo dinh dưỡng.
3. Đậu và hạt khô – thực phẩm “đa năng” cho sức bền
Đậu xanh, đậu đỏ, đậu nành, hạt điều, hạnh nhân hay óc chó không chỉ là nguồn đạm thực vật dồi dào mà còn chứa chất béo tốt, giúp duy trì năng lượng lâu dài. Trong hoàn cảnh phải sinh hoạt tạm bợ sau bão, đây là nhóm thực phẩm nhỏ gọn, không dễ hư hỏng và có thể ăn liền.
Bên cạnh đó, các loại hạt còn chứa magie, kẽm, vitamin E – những vi chất hỗ trợ thần kinh và giảm stress. Đặc biệt, với trẻ em hoặc người cao tuổi, hạt rang hoặc đậu nấu mềm là nguồn dưỡng chất giúp cơ thể chống lại suy nhược và thiếu vi chất.
4. Rau củ sấy và đồ hộp – giữ màu xanh giữa ngập lụt
Sau bão Matmo, nhiều vùng rau màu bị thiệt hại nặng, khiến nguồn cung rau tươi sụt giảm. Vì thế, rau củ đóng hộp hoặc sấy khô là lựa chọn không thể thiếu. Cà rốt, ngô ngọt, đậu Hà Lan, nấm hoặc rau chân vịt sấy đều cung cấp chất xơ và vitamin A, C giúp tăng cường miễn dịch.
Hãy chọn loại ít muối, không chất bảo quản nhân tạo. Khi dùng, bạn có thể ngâm nước ấm để “hồi tươi” rau, dùng nấu cháo, mì, hoặc trộn salad khô. Rau củ khô còn giúp phòng ngừa táo bón – vấn đề thường gặp khi thiếu nước sạch.
5. Trái cây sấy và mứt tự nhiên – “vitamin ngọt” cho tinh thần
Trái cây sấy như táo, xoài, chuối, dứa, hay mứt ít đường là nguồn vitamin C và kali tự nhiên, hỗ trợ giảm căng thẳng và tăng sức đề kháng. Trong những ngày dài chờ nước rút, vị ngọt nhẹ của trái cây khô không chỉ bổ sung năng lượng mà còn giúp giữ tinh thần lạc quan.
Tuy nhiên, nên tránh loại tẩm đường hoặc có phẩm màu công nghiệp, vì dễ gây khát nước và tăng nguy cơ tăng đường huyết. Trái cây sấy nguyên miếng hoặc sấy lạnh giữ được hương vị tự nhiên, an toàn cho cả trẻ nhỏ.
6. Sữa bột và sữa đặc – “kho dinh dưỡng cô đặc”
Sữa bột nguyên kem hoặc sữa đặc có đường là lựa chọn tối ưu khi không thể bảo quản sữa tươi. Chúng cung cấp protein, canxi và chất béo giúp duy trì thể lực. Sau bão, khi điều kiện nấu nướng hạn chế, chỉ cần pha sữa với nước ấm hoặc ăn kèm bánh quy đã có thể đủ năng lượng cho nửa ngày.
Để bảo quản, nên chia nhỏ sữa vào túi kín hoặc hũ thủy tinh chống ẩm. Với gia đình có trẻ nhỏ, sữa bột công thức hoặc sữa đặc là nguồn dưỡng chất “cứu nguy” trong nhiều ngày cô lập.
7. Nước đóng chai và viên lọc – nền tảng sinh tồn
Sau thiên tai, nguồn nước mặt thường nhiễm bẩn, chứa vi khuẩn và kim loại nặng. Vì vậy, nước uống đóng chai là ưu tiên hàng đầu. Mỗi người trưởng thành cần ít nhất 3 lít nước mỗi ngày cho uống và chế biến, đủ dùng trong 3–5 ngày.
Nếu không thể dự trữ đủ, hãy chuẩn bị viên lọc nước, máy lọc mini hoặc thuốc khử khuẩn chlorine. Trong bối cảnh "bão chồng bão, lũ chồng lũ", nhiều vùng dân cư ở miền Trung đã áp dụng biện pháp này để tái sử dụng nước mưa – vừa tiết kiệm, vừa an toàn.
8. Gia vị và dầu ăn – “vị cứu tinh” của bữa cơm vùng lũ
Khi sống trong vùng ngập, một chút gia vị giúp món ăn dễ nuốt và tạo cảm giác “như ở nhà”. Muối, tiêu, nước mắm, dầu ăn, tương ớt hay nước tương đều nên có sẵn. Dầu ăn cung cấp năng lượng nhanh, còn muối giúp cân bằng điện giải, phòng mất nước.
Một chai dầu nhỏ và ít muối tinh có thể giúp bạn chế biến được nhiều món, dù chỉ với gạo, đậu hoặc rau hộp. Trong điều kiện thiếu nhiên liệu, dầu còn là “chất dẫn nhiệt” giúp nấu ăn nhanh, tiết kiệm gas hoặc củi.
9. Thanh năng lượng và thực phẩm nén – tiện gọn, giàu dưỡng chất
Thanh protein, bánh quy dinh dưỡng, bột ngũ cốc pha sẵn hoặc kẹo sữa là nhóm thực phẩm được nhiều tổ chức cứu trợ khuyến nghị. Chúng nhẹ, không chiếm chỗ, dễ ăn và cung cấp năng lượng tức thời, đặc biệt hữu ích khi phải di chuyển hoặc chờ cứu trợ.
Những thanh năng lượng có chứa yến mạch, mật ong, đậu nành lành mạnh hơn các loại có nhiều đường tinh luyện. Bạn có thể để sẵn trong túi khẩn cấp, cùng với nước và thuốc cơ bản.
10. Đồ khô dân gian – “vị quê nhà” bền bỉ nhất
Tôm khô, cá khô, tép rang muối hay mắm ruốc là món ăn truyền thống lâu đời, được người dân miền Trung và Nam bộ dự trữ qua bao mùa lũ. Không chỉ tiện, chúng còn chứa lượng đạm cao, dễ bảo quản trong nhiều tuần, và giúp bữa cơm vùng ngập lụt đỡ đơn điệu.
Đồ khô dân gian khi kết hợp với cháo trắng, cơm nguội hay mì gói đều tạo nên bữa ăn đủ chất mà thân thuộc. Đó cũng là cách người Việt giữ gìn thói quen “ăn chắc, mặc bền” giữa thiên tai – một di sản ứng phó tự nhiên đã được đúc kết qua nhiều thế hệ.
