190.000 tấn gạo là chỉ tiêu mà Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Tổng cục Dự trữ Nhà nước phải mua vào nhập kho trong năm 2020 (bên cạnh 80.000 tấn thóc), dự kiến phải hoàn thành trước ngày 15/6.
Trong văn bản gửi Bộ Công Thương về việc tham gia ý kiến đối với dự thảo báo cáo Thủ tướng về phương án điều hành xuất khẩu gạo, Bộ Tài chính cho biết, Tổng cục Dự trữ Nhà nước đã đấu thầu và trúng được 178.000 tấn trong tổng số 190.000 tấn gạo nói trên.
Vậy mà trớ trêu thay, chỉ ít ngày sau đó, Tổng cục Dự trữ cho biết, mới chỉ mua được 4% (tương ứng 7.700 tấn gạo) trong tổng khối lượng yêu cầu.
Nguyên nhân là rất nhiều doanh nghiệp đã được Tổng cục Dự trữ phê duyệt kết quả trúng thầu và thông báo kết quả trúng thầu nhưng lại gửi văn bản từ chối ký hợp đồng. Nói cách khác là “bùng”!
Sự oái oăm chẳng dừng lại ở đó. Được biết, một số doanh nghiệp “bùng” hợp đồng với Nhà nước lại có tên trong danh sách đăng ký tờ khai xuất khẩu.
Không đến ký hợp đồng hoặc từ chối ký hợp đồng cung cấp gạo dự trữ quốc gia nhưng khi hệ thống hải quan cho đăng ký tờ khai xuất khẩu, các doanh nghiệp này lại đăng ký tờ khai xuất khẩu lên tới hàng nghìn tấn.
Điển hình là Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1), trúng thầu bán gạo cho dự trữ quốc gia 4.500 tấn (chưa ký hợp đồng) rồi “bỏ chạy”, nhưng lại đăng ký xuất khẩu 8 tờ khai với số lượng 7.200 tấn.
Công ty TNHH Phát Tài trúng thầu 17.940 tấn gạo dự trữ, nhưng đăng ký 5 tờ khai xuất khẩu, tổng khối lượng hơn 13.000 tấn.
Công ty Cổ phần Vĩnh Tường và Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Thuận Ninh cũng nằm trong danh sách trúng thầu, chưa ký hợp đồng với Tổng Cục dự trữ Nhà nước nhưng cũng đăng ký tờ khai xuất khẩu trên 10.000 tấn.
Hiện tượng này làm phát sinh nguy cơ không đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, đảm bảo dự trữ quốc gia.
Đành rằng, phần lớn doanh nghiệp phụ thuộc việc nhập gạo từ thương lái, nếu đấu thầu xong mới bắt đầu thu mua gạo thì có thể không thực hiện được vì giá gạo trên thị trường tăng, song, đã kinh doanh thì phải tính đến rủi ro và phải giữ uy tín.
Giáo sư Võ Tòng Xuân - chuyên gia về lúa gạo gọi đây là hiện tượng “găm hàng”. Khi giá gạo bên phía đối tác lên cao, một số doanh nghiệp cũng muốn đẩy mạnh kênh xuất khẩu. Tuy nhiên “là dân kinh doanh phải hiểu một nguyên tắc đã ký trước với Tổng cục Dự trữ Nhà nước rồi thì buộc phải thực hiện, không thể bỏ ngang để chạy theo xuất khẩu được” - vị chuyên gia nhấn mạnh.
Bốn doanh nghiệp ở trên - đặc biệt là Vinafood1, là doanh nghiệp lớn, chẳng nhẽ họ vẫn sẵn sàng dẫm đạp lên uy tín của mình để chạy theo lợi nhuận trước mắt hay sao?
Những doanh nghiệp này không thể không hiểu rõ ý nghĩa của an ninh lương thực: không đơn thuần là phục vụ cứu đói, mà còn gắn với an ninh quốc gia, ổn định xã hội.
Lợi nhuận suốt bao năm qua của họ chính từ người nông dân “một nắng hai sương” mà có. Để rồi khi thấy lợi trước mắt, họ gạt luôn cả tinh thần dân tộc, cả lợi ích đất nước! Đó chẳng phải là một sự vô ơn, vô nghĩa hay sao? Thật khó chấp nhận nổi, dù doanh nghiệp có đưa ra bất cứ lời giải thích, bao biện nào chăng nữa!
Chưa hết, với hạn ngạch xuất khẩu tháng 4 chỉ 400.000 tấn, các doanh nghiệp này đã cướp đi cơ hội của biết bao đơn vị khác khi sẵn sàng “xù” hợp đồng với Tổng Cục Dự trữ để “tranh suất” xuất khẩu kiếm lời. Đáng nói là hoạt động này đang bị nghi ngờ có “lợi ích nhóm”, có gian lận, trục lợi, không minh bạch.
Chính vì vậy, người viết đề nghị phải có xử lý nghiêm khắc với những doanh nghiệp vừa “thất tín” lại vừa thiếu đạo đức kinh doanh nói trên. Đề nghị Thủ tướng bên cạnh hủy toàn bộ tờ khai đã được nộp của thương nhân tại hệ thống nếu phát hiện việc “khai khống” thì cần dừng ngay không cho 4 doanh nghiệp “chạy làng” kia được xuất khẩu gạo trong kỳ này, như là một hình phạt thích đáng.
Bởi hành động của những doanh nghiệp đó chẳng khác gì là đùa cợt (thậm chí có thể nói là “phá hoại”) an ninh lương thực quốc gia!
---
Xem thêm Tại đây
