Su su.
Với nhà nông, không có gì vui hơn là đến mùa thu hoạch. Cấy lúa, trồng khoai, trồng ngô, trồng đậu, trồng cà…, ai cũng mong mỏi đến ngày được ra đồng gặt hái (đặc biệt là đang thời kì giáp hạt đói kém). Đó là thành quả, sức lao động của người nông dân sau bao ngày vất vả “một nắng hai sương”. Nhất là, cái đói, cái khó khăn trong cuộc sống làm cho sự chờ đợi như dài thêm ra. Trong “Đường tới thành phố”, nhà thơ Hữu Thỉnh từng viết:
Chiến dịch này ăn cơm không phải độn
Mừng thì mừng mà thương mẹ bao nhiêu
Đêm đang lạnh ở ngoài ta đấy bạn
Ở ngoài ta dạo này giáp hạt...
Lúa ngoài đồng mỏi mắt vẫn chưa hoe
Năm thì ngắn mà tháng ba dài thế
Nhìn trong nhà rộng rãi đến là lo.
Tôi trồng một giàn su su trên khoảnh đất trên sân thượng. Cũng không đến nỗi “một nắng hai sương” nhưng để cho cây xanh tốt, mọc leo giàn thì quả là kì công (vì phải chống lại lũ chuột bên hàng xóm sang cắn phá). Hệ thống bẫy dính đã đưa nửa tiểu đội chuột đi chầu giời. Ấy là lúc cây rau trong vườn thoả sức lớn lên với niềm hân hoan được sống trong “độc lập, tự do”.
Ở đâu có đất, ở đó có cây xanh. Những cây su su lớn khá nhanh và ra quả khá nhanh. Dù là cây mùa lạnh, nhưng rét quá cũng làm chậm lại sự sinh trưởng, nhất là thời kì ra hoa. Mưa gió làm cho việc phơi hoa và đậu quả gặp trở ngại, kém hiệu quả (nhiều hoa bị đẫm nước và thối nhũn). Song rồi rất nhiều quả vẫn thản nhiên lớn nhanh (làm chủ nhân phải ngạc nhiên sau mỗi đêm ngủ dậy).
Vì vướng vào Tết với số lượng thực phẩm ùn ứ (bánh chưng, giò chả, nhất là rau quả) nên việc hái su su xuống làm bữa chưa thực hiện được. Nhưng để lâu, những quả su su đã già, lớn hết cỡ, cần thu hái. Quả già làm những nốt sần ngoài vỏ thành gai nhọn, cứng và sắc ra phết. Quả này nếu đem ủ trong cát ẩm vài ngày chắc chắn sẽ đâm chồi mới. Nhưng để giống cũng chỉ vài ba quả thôi, còn thì cho vào nồi gia chủ. Quả su su già có lẽ ăn hơi cứng và kém ngọt đi nhiều.
Không sao, “lớn bùi bé mềm”. Tối nay nhà tôi sẽ có món su su xào tỏi “cải thiện” nhân năm mới vẫn còn đang đậm hương vị Tết. Hạnh phúc đơn sơ, chiến công nho nhỏ là đây.
Tính ra, mấy chục quả su su chẳng thấm gì với tiền mua giống, công chăm sóc. Nhưng niềm vui của người “bốn mùa trồng cây, bốn mùa em hái quả” cao hơn những giá trị vật chất. “Mời anh đến thăm nhà tôi/ Mà nghe lửa réo quanh nồi/ Một đĩa xào, một bát nấu/ Nhìn cuộc đời qua món su su”.
