Trong bối cảnh kinh tế – văn hóa đầy biến động của Việt Nam, một nghề thủ công mới đã lặng lẽ nảy mầm và lớn lên, đó chính là nghề kính nghệ thuật Vinhcoba. Trải qua 36 năm, từ những ngày đầu khai sinh gian nan cho đến khi được vinh danh, đây là câu chuyện đầy cảm hứng về sự kiên cường, sáng tạo và niềm đam mê bất tận của một người thợ thủ công.
Hành trình của Vinhcoba bắt đầu vào năm 1990, khi nghệ nhân Phạm Hồng Vinh khai sinh nghề từ nền tảng mài gương kính truyền thống. Ông đã chế tạo thành công đá mài kính và hàng loạt công nghệ gia công bề mặt, mở ra một thị trường mới với các sản phẩm gương trang trí, kính khắc hoa văn tinh xảo.
Đối mặt với làn sóng kính lụa giá rẻ từ Trung Quốc vào năm 1996, nghề phun cát suy giảm, nhưng ông Vinh không chấp nhận thất bại. Ông chuyển hướng táo bạo, kết hợp kỹ thuật mài gầm với công nghệ mới để sản xuất gương thiết bị vệ sinh chống mốc, chống ố, một sản phẩm đột phá nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường. Không dừng lại ở đó, ông tiếp tục sáng chế kính hai lớp cho xe công nông và kính màu men gốm, chứng tỏ khả năng thích ứng và sáng tạo không ngừng.
Thành công ban đầu chỉ là bệ phóng cho những đột phá lớn hơn. Nghệ nhân Phạm Hồng Vinh đã đưa công nghệ điêu khắc 3D vào kính, tạo ra các vách ngăn, cửa, trần nhà độc đáo.
Đỉnh cao của sự sáng tạo phải kể đến khi lò cường lực ra đời. Ông đã kết hợp điêu khắc, màu sắc và xử lý nhiệt để tạo ra dòng tranh kính siêu bền. Những tác phẩm này không chỉ có tính thẩm mỹ cao mà còn sở hữu độ bền vượt trội, được ứng dụng rộng rãi trong kiến trúc, mỹ thuật và các công trình tôn giáo. Sau đó, ông di dời cơ sở lên Sơn Tây và xây dựng hệ thống máy móc bán tự động hiện đại, tạo nên một hệ sinh thái chế tác kính nghệ thuật độc nhất vô nhị.
Năm 2003, nghề kính nghệ thuật Vinhcoba được Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam cấp Bằng bảo trợ, đồng thời nghệ nhân Phạm Hồng Vinh được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú. Sự công nhận này không chỉ tôn vinh một cá nhân mà còn khẳng định giá trị của một loại vật liệu nghệ thuật mới, là sự giao thoa giữa công nghệ và truyền thống.
Những tác phẩm của Vinhcoba đã trở thành một phương tiện để lưu giữ di sản văn hóa Việt. Chúng không chỉ làm đẹp không gian sống mà còn bảo tồn hình ảnh đình, chùa, nhà thờ, và các công trình lịch sử, tạo dựng một kho tư liệu văn hóa bằng kính bền vững, minh chứng cho trí tuệ và bản sắc dân tộc.
Ngày nay, đội ngũ nghệ nhân kế cận của Vinhcoba đang tiếp tục sứ mệnh đưa nghề kính nghệ thuật Việt Nam vươn ra thế giới. Tuy nhiên, để hoàn thành mục tiêu này, nghề cần sự quan tâm, động viên tinh thần, và sự công nhận chính thức từ Nhà nước và cộng đồng.
Hành trình 36 năm của Vinhcoba là minh chứng rõ ràng rằng: Khi văn hóa, sáng tạo và ý chí con người hội tụ, sẽ tạo nên những giá trị bất biến với thời gian. Mỗi tác phẩm kính nghệ thuật không chỉ là sản phẩm thủ công, mà còn là “một bức thư ký của thời đại được ghi chép bằng ánh sáng, bằng lửa, và bằng cả trái tim”.
